8. amaliy. Kun tartibini gigienik baholash. Oliy nerv faoliyati tipini aniqlash. Darsning maqsadi

 
Dam olish va ta’til kunlaridagi kun tartibi.
Kun tartibida iloji boricha yetarli uyqu va ochik havoda bo'lishga e’tibor 
beriladi. Harakatli o'yinlar, sport o'yinlari va mashg'ulotlari va turistik sayohatlarga 
keng yo'l berilishi lozim. Kitob o'qish uchun, teatr va kontsertlarga borish uchun sarf 
bo'ladigan vaqt bir teks taqsimlanishi zarur. Har kuni uy yumushlariga yordam 
berish va ijtimoiy-foydali mehnat bilan shug'ullanish uchun ham vaqt ajratiladi. Dam 
olish va ta’til kunlari bolalarda erkin ijod bilan mashg'ul bo'lishga yetarli vaqt 
bo'lishi kerak. Uxlash va o'z-o'ziga xizmat qilish vaqtlari bolalarning yoshlariga 
qarab belgilanadi. Yozgi ta’til kunlari oromgohlarda ommaviy sog’lomlashtirish 
ishlari amalga oshiriladi. Oromgohlar (lagerlar) kun tartibida ochiq havoda bo 'lish 
, tabiiy so g 'lom lashtirish om illaridan unumli foydalanish, yetarlicha uyqu,
jismoniy tarbiya va sifatli ovqatlanishga keng o 'rin beriladi.Uyqu o'quvchi kun

---

tartibining muhim qismlaridan biridir. Uyquga bo'lgan talab bolalar yoshiga 
bog'liq ravishda o'zgaruvchan bo'ladi. 
Tez-tez kasallikka chalinuvchan, nimjon, quvvatsiz, sil va bod kabi bir qator 
kasalliklar bilan og'rigan bola organizmi uzoqroq vaqt uxlashga muxtojdir.
Davolash va sog'lomlashtirish muassasalarida yoshidan qatiy nazar hamma bolalar 
kunduzi uxlashlari lozim. 
So'nggi yillarda o'quvchilarning kun tartibini o'rganish ko‘p bolalarda uyquga 
to'ymaslik hollari tez-tez uchrab turishini ko‘rsatdi. Bunga sabab, birinchidan o‘qish 
vaqtli 8:00 da boshlanishi tufayli erta turish bo’lsa, ikkinchidan, uyquga kech 
yotishdir. Uyquga kech yotish uy vazifalarni uzoq tayyorlash, shu sababli kun 
tartibining boshqa tarkibiy qismlarning kechga surilishi va teleko'rsatuvlarni uzoq 
ko'rish bilan bog'liqdir. 
To'yib uxlamaslik bolalarning oliy nerv faoliyatiga salbiy ta’sir ko'rsatadi.
Bunda markaziy asab sistemasi izdan chiqadi, shuningdek, ishlash faoliyati keskin 
pasayadi. Bunday o'zgarishlar kun tartibiga rioya qilganda yaxshilanadi. Uzoq vaqt 
davomida uyquga to 4ymaslik katta toliqishga olib keladi va asab buzilishig sabab 
bo'ladi. 
Sog'lomlashtirish muassasalarida 5 mahal ovqatlaniladi. Uyqu 2 mahal: tungi 
va kunduzgi uyqudan iborat bo'ladi. Kun tartibida albatta bolalarni qiziqtirgan 
ishlariga qarab tanlab olingan erkin ijod bilan shug'ullanish uchun ajratilgan bo‘sh 
vaqt ham nazarda tutilishi lozim. Bu bola shaxsiyatini shakllantirishda, uning ijodiy 
qobiliyati va ruhiy qiziqishlari rivojlanishida katta ahamiyatga ega. Talabalar kun 
tartibini belgilashda ular zimmasiga tushadigan umumiy og’irlik, ularning yoshi va 
bajarish qobiliyatini hisobga olish lozim.
Shunda organizmda dinamik stereotip yuzaga kelib, hosil bo’lgan shartli 
refleks tufayli ish bajarish qobiliyatini asta-sekin fiziologik sharoitda oshirish 
mumkin bo’ladi. Dinamik stereotip o’smirlarda o‘z-o‘zidan shakllanmaydi, bu ish 
bajarishni takomillashtirish unga o‘rganish va ko'nikish natijasida yuzaga keladi.