71 Qoramol kasalliklari indd

СИГИРЛАРДА ЧЕЧАК КАСАЛЛИГИ
Чечак – 
Variola 
ҳайвонлар ва паррандаларнинг юқори 
контагиоз касаллиги бўлиб, тана ҳароратини кўтарилиши, 
бош, оёқ, қориннинг жуни кам териси ва шиллиқ пардаларда 
папулали ва пустулали тошмалар пайдо бўлиши билан 
характерланади.
Касалликнинг иқтисодий зарари
. Чечак билан 
касалланган қорамолларнинг ўлиши, сут, тери маҳсулот-
ларининг сифатининг пасайиши, камайиши ва ўлим
50 фоизгача етиши мумкин.
Касаллик қўзғатувчиси ва унинг чидамлилиги.
Касаллик 
қўзғатувчиси ДНК ли Поксвириди оиласига мансуб вирус. 
Чечак вирусининг физик ва кимёвий таъсирларга 
чидамлилиги юқори, улар қуруқ 
чечак
пўстлоғида 1,5 йил 

---

89
Қорамол касалликлари
71–
китоб
фаол сақланади. Қайна тиш 
яъни 55 °С да 20 дақи қада, 
70 °С 5 дақиқада, дезин-
фекцияловчи восита лардан 
2-5% хлорид, сульфат ва 
карбол кислоталар, 1-2% 
ли формалин, хлорамин, 
3% ли ўювчи натрий бир 
неча дақиқада фаолсиз-
лантиради. Гўнгни био-
термик зарарсизлантиришда вирус 28 кундан кейин фаол-
сизланади. Вирусга антибиотиклар таъсир қилмайди (56-расм).
Касалликнинг сабаблари ва тарқалиши.
Чечак 
билан қўй-эчкилар, чўчқа ва қорамоллар, от, туя ҳамда 
паррандалар касалланади. Касалликка барча тур ҳайвонлар 
ва паррандалар мойил. 
Табиий ҳолатда қорамол, қўтос, от, эшак, туя ва қуёнлар 
сигирларнинг 
табиий
чечак
 
ва 
чечак
вакцина
вируслари 
билан касалланади. 
Касалликни қўзғатувчи манбаи бўлиб, 
касал
ва 
касалдан тузалган
вирус ташувчилар ҳисобланади. Вирус 
организмдан бурун ва кўз ёш суюқлиги ва теридаги 
чечак 
жароҳатли 
тери пўстлоғи билан ажралади. Вирусларни 
бошқа ҳайвонга ўтказувчи омил бўлиб озуқа, тўшама, 
транспорт, ўлган жасадлар, тери, жун, инвентарлар, 
парранда пати ва бошқалар хизмат қилади.
Вирус контакт, алиментар ва респиратор йўллар билан 
юқади. 
Касаллик айниқса касал ва соғ ҳайвон бирга сақланганда 
тез тарқалади. Қон сўрувчи ҳашаротлар орқали ҳам ўтиши 
мумкин, чунки уларда вирус 100 кун фаол сақланади. 
56-расм. 
Касаллик қўзғатувчисининг 
микроскопик кўриниши

---

90
100 китоб тўплами
Сигирларда 
чечак
одатда спорадик учрайди. Боғловда 
турганда улар сони кўпроқ бўлади. Сифатсиз озиқлантириш, 
тиғиз сақлаш ва фермадаги антисанитария ҳолати эпизоотик 
жараённи фаоллаштиради ва касалликни оғир ўтишини 
таъминлайди. Одатда сигирларда касаллик енгил-елинида, 
буқаларнинг уруғдонида бўлади (57-расм).
57-расм. Касалликниг умумий ва сут безидаги кўриниши