7-sinf. Jahon tarixi. Mavzu: Kirish: O’rta asrlar tarixi nimani o’rgatadi? Darsning maqsadlari

Dars turi: Aralash.

Darsda qo’llaniladigan metodlar: Savol – javob metodi.

Darsda foydalaniladigan jihozlar: Xarita, darslik, bo’r.

№	Dars taqsimoti	Daqiqa
1	Darsni tashkil qilish jarayoni	2 daqiqa
2	O’tilgan va uyga berilgan mavzuni so’rash, takrorlash jarayoni	10 daqiqa
3	Yangi mavzu mazmunini tushuntirish jarayoni	20 daqiqa
4	Yangi mavzuni mustahkamlash, amaliy va mustaqil ishlar bajarish jarayoni	8 daqiqa
5	Darsga yakun yasash, baholash metodlari	3 daqiqa
6	Uyga vazifa berish	2 daqiqa
	Jami:	45 daqiqa

D A R S N I N G B O R I S H I:

I bosqich: Darsni tashkil qilish jarayoni:

a)O’quvchilar bilan salomlashish.

b)Sinf xonasining darsga tayyorligini kuzatish.

s)O’quvchilar davomatini aniqlash.

II bosqich: O’tilgan va uyga berilgan mavzuni so’rash, takrorlash jarayoni:

Uyga berilgan vazifa savol – javob orqali aniqlanadi:

1.Germaniyada XI-XV asrlarda xo'jalik qanday rivojlangan?

2.Xaritaga Germaniya shaharlarini tushirib, ular haqida gapirib bering.

3.Fridrix I Barbarossa haqida qanday taassurotga ega bo'ldingiz?

4.Rim papalarining Germaniyaga o'tkazgan ta’siri haqida gapirib bering.

III bosqich: Yangi mavzu mazmunini tushuntirish jarayoni:

O‘rta asr kishilarining tasavvurlari din bilan uzviy bog'liq bo'lgan. Kishilar yerdagi og‘ir qismatlari uchun vafotidan so‘ng jannatda “haqqoniy” hayot bilan taqdirlanishga ishonganlar.

Bu davr kishilari uchun vaqt tong, kun, kech va kechadan iborat bo‘lgan. Inson hayoti faqat yil fasllarining: qish, bahor, yoz, kuzning almashinuvi bilan belgilangan. Ayni paytda aholi tomonidan an’analar, urf-odatlar va udumlarning bajarilishiga qat’iyan rioya qilingan.

Insonning o'rtacha umri uzoq bo‘lmasdan, odamlar 40 yoshdan so‘ng keksa hisoblangan. Bolalar o'limi ko‘p bo'lgan.

Shaharlar va savdoning rivojlanishi bilan odamlarda dunyoni ko'rish imkoniyati tug'iladi. Salib yurishlari esa yevropaliklar uchun dunyoga darcha ochgan edi. Sayohatchilar uzoq mamlakatlarda yashovchi xalqlarning urf-odatlari va madaniyatlari haqida qiziqarli ma’lumotlar olib kela boshlaydilar.

Ulardan biri venetsiyalik savdogar va sayyoh Marko Polo edi. O'zining “Marko Polo kitobi”da sayyoh 1271-1295-yillar davomida Uzoq Sharq va Xitoyda ko'rgan-kechirganlarini tasvirlaydi.

Maorifning taraqqiyoti. G'arbiy Yevropa madaniyati XII-XIII asrlardan yuksala boshlaydi. Shaharlar­ning yuksalishi, hunarmandchilik va savdoning rivojlanishi, Vizantiya va Arab xalifaligi madaniyatlari bilan tanishuv yevropaliklar dunyoqarashi, bilim doirasini kengaytiradi. Shahar­larda xususiy va shahar kengashlari boshqaruvidagi maktablar soni oshib boradi.

IV bosqich: Yangi mavzuni mustahkamlash, amaliy va mustaqil ishlar bajarish jarayoni:

Yangi mavzu savol – javob orqali mustahkamlanadi:

1.O'rta asr kishilarining dunyo haqidagi tasavvurlari qanday bo'lgan?

2.Sizningcha, nima sababdan o‘rta asr kishilari uzoq yashamagan?

3.Bolalar maktablarda nimalarni o'rganishgan?

V bosqich: Darsga yakun yasash, baholash metodlari:

Dars yakunlanadi va darsda faol qatnashgan o’quvchilar bilimi besh ballik tizimda baholanadi.

VI bosqich: Uyga vazifa berish:

Uyga vazifa o’tilgan mavzuni o’qib, mazmunini so’zlab berish topshiriladi.

_______________________ 7-sinf. Jahon tarixi.

Mavzu: G’arbiy Yevropada san’at va adabiyot. Gumanizm g’oyasining shakllanishi.

Darsning maqsadlari:

1.Ta’limiy maqsad: O’quvchilarga G’arbiy Yevropada san’at va adabiyot, gumanizm g’oyasining shakllanishi haqida ma’lumot berish.

2.Tarbiyaviy maqsad: O’quvchilarni Vatanga, fanga muhabbat ruhida tarbiyalash.

3.Rivojlantiruvchi maqsad: O’quvchilarni mustaqil fikrlashga o’rgatish.

Dars turi: Aralash.

Darsda qo’llaniladigan metodlar: Savol – javob metodi.

Darsda foydalaniladigan jihozlar: Xarita, darslik, bo’r.

№	Dars taqsimoti	Daqiqa
1	Darsni tashkil qilish jarayoni	2 daqiqa
2	O’tilgan va uyga berilgan mavzuni so’rash, takrorlash jarayoni	10 daqiqa
3	Yangi mavzu mazmunini tushuntirish jarayoni	20 daqiqa
4	Yangi mavzuni mustahkamlash, amaliy va mustaqil ishlar bajarish jarayoni	8 daqiqa
5	Darsga yakun yasash, baholash metodlari	3 daqiqa
6	Uyga vazifa berish	2 daqiqa
	Jami:	45 daqiqa

D A R S N I N G B O R I S H I:

I bosqich: Darsni tashkil qilish jarayoni:

a)O’quvchilar bilan salomlashish.

b)Sinf xonasining darsga tayyorligini kuzatish.

s)O’quvchilar davomatini aniqlash.

II bosqich: O’tilgan va uyga berilgan mavzuni so’rash, takrorlash jarayoni:

Uyga berilgan vazifa savol – javob orqali aniqlanadi:

1.O'rta asr kishilarining dunyo haqidagi tasavvurlari qanday bo'lgan?

2.Sizningcha, nima sababdan o‘rta asr kishilari uzoq yashamagan?

3.Bolalar maktablarda nimalarni o'rganishgan?

III bosqich: Yangi mavzu mazmunini tushuntirish jarayoni:

Dastlab bino va hatto qasrlar yog'ochlardan qurilgan. XI asrga kelib G'arbiy Yevropada qurilish sohasi ham taraqqiy eta boshlaydi. Qurilishda toshdan keng foydalanishga o'tiladi. Undan dastlabki ibodatxona va monastirlar barpo etiladi. Qurilish toshlari bo'lmagan Angliya va Polshada saroylar, ibodatxonalar pishiq g'ishtdan qurila boshlaydi. Fransiya, Italiya va Germaniya me’morchiligida dastlab roman uslubi hukmron edi.

Roman ibodatxonasi — qalin devorli, baland minorali va tor derazali, salobatli uzun binodir. Tashqi tomondan u qal’ani eslatadi. Uning o'ziga xos tomonlari shundan iboratki, deraza tepasi, ibodatxonaga kiraverish ichki gumbazlar yarim doira shaklidagi ravoq (arka)lar bilan bezatilgan. Germaniyadagi Laax monastiridagi cherkov (XI asr) roman uslubining yorqin namunasidir.

An’anaga ko'ra, eng ko'rkam va ulug'vor bino — cherkov shahar markazida qurilgan. Bu maydon atrofidagi binolar gotika uslubida bunyod etilib, u me’morchilikdagi roman uslubini surib chiqaradi. Bu uslubda qurilgan imoratlar balandligi bilan farq qiladi. Salobatli, og‘ir gumbaz о‘rnini, uchli, baland gumbazlar egallaydi. Gotika uslubida qurilgan eng mashhur inshootlar: Parijdagi Bibi Maryam ibodatxonasi, Ruan, Reyms va Shartr (Fransiya), Milan (Italiya) ibodatxonalaridir.

O‘rta asrlarda Vizantiya va Arab me’morchiligi ham o‘zidan ajoyib inshootlar qoldirgan. Venetsiyadagi Avliyo Mark ibodatxonasi va Dojlar saroyi vizantiya uslubida bunyod etilgan.

IV bosqich: Yangi mavzuni mustahkamlash, amaliy va mustaqil ishlar bajarish jarayoni:

Yangi mavzu savol – javob orqali mustahkamlanadi:

1.Me’morchilikdagi roman va gotika uslublari orasidagi farq nimada?

2.Rassomchilik va haykaltaroshlik san’atlari haqida so‘zlab bering.

3.Gumanistlar kimlar?

V bosqich: Darsga yakun yasash, baholash metodlari:

Dars yakunlanadi va darsda faol qatnashgan o’quvchilar bilimi besh ballik tizimda baholanadi.

VI bosqich: Uyga vazifa berish:

Uyga vazifa o’tilgan mavzuni o’qib, mazmunini so’zlab berish topshiriladi.

_______________________ 7-sinf. Jahon tarixi.

Mavzu: Rusda feodal tarqoqlik, uning oqibatlari.

Darsning maqsadlari:

1.Ta’limiy maqsad: O’quvchilarga Rusda feodal tarqoqlik va uning oqibatlari haqida ma’lumot berish.

2.Tarbiyaviy maqsad: O’quvchilarni Vatanga, fanga muhabbat ruhida tarbiyalash.

3.Rivojlantiruvchi maqsad: O’quvchilarni mustaqil fikrlashga o’rgatish.

Dars turi: Aralash.

Darsda qo’llaniladigan metodlar: Savol – javob metodi.

Darsda foydalaniladigan jihozlar: Xarita, darslik, bo’r.

№	Dars taqsimoti	Daqiqa
1	Darsni tashkil qilish jarayoni	2 daqiqa
2	O’tilgan va uyga berilgan mavzuni so’rash, takrorlash jarayoni	10 daqiqa
3	Yangi mavzu mazmunini tushuntirish jarayoni	20 daqiqa
4	Yangi mavzuni mustahkamlash, amaliy va mustaqil ishlar bajarish jarayoni	8 daqiqa
5	Darsga yakun yasash, baholash metodlari	3 daqiqa
6	Uyga vazifa berish	2 daqiqa
	Jami:	45 daqiqa

D A R S N I N G B O R I S H I:

I bosqich: Darsni tashkil qilish jarayoni:

a)O’quvchilar bilan salomlashish.

b)Sinf xonasining darsga tayyorligini kuzatish.

s)O’quvchilar davomatini aniqlash.

II bosqich: O’tilgan va uyga berilgan mavzuni so’rash, takrorlash jarayoni:

Uyga berilgan vazifa savol – javob orqali aniqlanadi:

1.Me’morchilikdagi roman va gotika uslublari orasidagi farq nimada?

2.Rassomchilik va haykaltaroshlik san’atlari haqida so‘zlab bering.

3.Gumanistlar kimlar?

III bosqich: Yangi mavzu mazmunini tushuntirish jarayoni:

Rus knyazliklari tarqoq va o‘zaro qonli urushlar holatida edi. Bundan foydalangan qipchoqlar hujumlari vaziyatni yanada murakkablashtirar, ayrim knyaz­lar qipchoqlar bilan ittifoq tuzib, qo‘shni knyazliklarga qarshi yurishlar qilish holatlari ham uchrab turardi.

Asta-sekin ko‘pgina knyazlar bu vaziyatdan chiqishni, nizolarga chek qo‘yishni o‘ylay boshlaydilar. Kiyev knyazi Yaroslav Donishmandning o‘g‘li Vladimir Monomaxning 1097-yilda Lyubech shahrida knyazlarning birinchi syezdini chaqirishi ham, asosan, o‘zaro urushlarga chek qo‘yishga mo‘ljallandi. Syezdning “har kim o’z yeriga egalik qilsin”, degan muhim qarori o‘zga knyazliklarga qarshi bosqinlarni to’xtatishni ko‘zda tutgan edi.

Ayni paytda Kiyev knyazining mavqei pasayadi. U ilgarigidek rus yerlarini o’g’illariga istaganicha bo’lib berish huquqidan voz kechishga majbur bo’ladi. Kiyev rusi siyosiy tarqoqlik davriga kiradi.

XII asr o‘rtalarida nizolar kuchayib boradi. Rusda bu paytda 15 ta mustaqil knyazlik bo‘lgan. Botuxon bosqinlari arafasida ularning soni 50 taga yetadi.

Novgorod Kiyev bilan aloqasini uzgan dastlabki knyazlik bo‘lgan. XI asrda vujudga kelgan Novgorod, keyinchalik faqat Rusninggina emas, Yevropaning ham yirik hunarmandchilik va savdo markaziga aylandi.

An’anaga ko‘ra, XI asrda Novgorod knyazligiga Kiyev knyazining to‘ng‘ich o‘g‘li qo‘yilgan.