7-sinf. Jahon tarixi. Mavzu: Kirish: O’rta asrlar tarixi nimani o’rgatadi? Darsning maqsadlari

D A R S N I N G B O R I S H I:

I bosqich: Darsni tashkil qilish jarayoni:

a)O’quvchilar bilan salomlashish.

b)Sinf xonasining darsga tayyorligini kuzatish.

s)O’quvchilar davomatini aniqlash.

II bosqich: O’tilgan va uyga berilgan mavzuni so’rash, takrorlash jarayoni:

Uyga berilgan vazifa savol – javob orqali aniqlanadi:

1.Qadimgi Choson qirolligi qaysi yillarda faoliyat ko'rsatgan?

2.Uch qirollik davri haqida nimalarni eslab qoldingiz?

3.Koryo qirolligiga kim tomonidan asos solingan?

III bosqich: Yangi mavzu mazmunini tushuntirish jarayoni:

Dehli sultonligining tashkil topishi. Hindistonning shi­moliy hududlariga turk va afg'on qabilalarining hujumlari va joylashuvi XI-XII asrlarda g'oyat kuchaygan. Musulmonlar bosib olgan viloyatlarda 1206-yilda poytaxti Dehli bo'lgan sultonlik vujudga keladi. Dehli sultonligining ilk hukmdori Qutbiddin Oyboqning qo'shini asosini turkiy qabilalardan tuzilgan suvoriylar tashkil qilgan. Sulton viloyatlar noibligiga harbiylar, qo'shin boshliqlarini tayinlagan.

Hindistonni istilo qilish davomida mahalliy mulkdorlarning ma’lum qismi yakson qilinsa, boshqalari yer-mulklarini tashlab mamlakatdan chiqib ketadilar. Yirik zamindorlarning yana bir qismi esa sulton hokimiyatini tan olib, uning xizmatiga o‘tadilar. Sulton ularning ko'magida mahalliy aholidan soliqlar yig'gan, xalqni itoatda tutishda ham zamindorlar yordamiga tayangan. XII-XIII asrlar davomida Dehli sultonligining barcha hududlarida musul­monlar hokimiyati uzil-kesil o‘rnatiladi. Sulton Qutbiddin Oyboqning vafotidan so‘ng taxtga Shamsiddin Eltutmish (1211-1236) keladi. Uning boshqaruvi paytida Panjob, Sind va Bengaliyalar bo‘ysundiriladi.

Yer egaligi. Dehli sultonligida barcha yerlar hukmdorniki hisoblangan. Mamlakatda yer egaligining asosiy turi iqto’ hisoblangan. Viloyat noiblari to'plangan soliqlarning 10-20% ini o'ziga qoldirishi evaziga zarur bo'lganda sultonga o‘z qo'shinini berishi lozim edi.

Yer egaligining yana bir turi – xolisa deb nomlangan. Xolisa davlat ixtiyoridagi yerlar bo'lib, undan olinadigan soliqlar xazinaga tushib, davlat xarajatlari va maxsus qo‘shinni ta’minlash uchun ishlatilgan.

IV bosqich: Yangi mavzuni mustahkamlash, amaliy va mustaqil ishlar bajarish jarayoni:

Yangi mavzu savol – javob orqali mustahkamlanadi:

1.Dehli sultonligi qachon va kim tomonidan tuziladi?

2.Hindistonda yer egaligining qanday turlari mavjud bo'lganini aytib bering.

3.Dehli sultonligida XIV asrda qanday islohotlar o'tkazildi?

V bosqich: Darsga yakun yasash, baholash metodlari:

Dars yakunlanadi va darsda faol qatnashgan o’quvchilar bilimi besh ballik tizimda baholanadi.

VI bosqich: Uyga vazifa berish:

Uyga vazifa o’tilgan mavzuni o’qib, mazmunini so’zlab berish topshiriladi.

_______________________ 7-sinf. Jahon tarixi.

Mavzu: O’rta asrlarda Amerika.

Darsning maqsadlari:

1.Ta’limiy maqsad: O’quvchilarga Amerika davlati tarixi haqida ma’lumot berish.

2.Tarbiyaviy maqsad: O’quvchilarni Vatanga, fanga muhabbat ruhida tarbiyalash.

3.Rivojlantiruvchi maqsad: O’quvchilarni mustaqil fikrlashga o’rgatish.

Dars turi: Aralash.

Darsda qo’llaniladigan metodlar: Savol – javob metodi.

Darsda foydalaniladigan jihozlar: Xarita, darslik, bo’r.

№	Dars taqsimoti	Daqiqa
1	Darsni tashkil qilish jarayoni	2 daqiqa
2	O’tilgan va uyga berilgan mavzuni so’rash, takrorlash jarayoni	10 daqiqa
3	Yangi mavzu mazmunini tushuntirish jarayoni	20 daqiqa
4	Yangi mavzuni mustahkamlash, amaliy va mustaqil ishlar bajarish jarayoni	8 daqiqa
5	Darsga yakun yasash, baholash metodlari	3 daqiqa
6	Uyga vazifa berish	2 daqiqa
	Jami:	45 daqiqa

D A R S N I N G B O R I S H I:

I bosqich: Darsni tashkil qilish jarayoni:

a)O’quvchilar bilan salomlashish.

b)Sinf xonasining darsga tayyorligini kuzatish.

s)O’quvchilar davomatini aniqlash.

II bosqich: O’tilgan va uyga berilgan mavzuni so’rash, takrorlash jarayoni:

Uyga berilgan vazifa savol – javob orqali aniqlanadi:

1.Dehli sultonligi qachon va kim tomonidan tuziladi?

2.Hindistonda yer egaligining qanday turlari mavjud bo'lganini aytib bering.

3.Dehli sultonligida XIV asrda qanday islohotlar o'tkazildi?

III bosqich: Yangi mavzu mazmunini tushuntirish jarayoni:

Xo‘jalik taraqqiyoti. Olimlarning fikricha, Amerika qit’asiga dastlabki odamlar Shimoliy Osiyodan hozirgi Bering bo‘g‘ozi orqali buyuk muzlik davrida, bundan 40 ming yil avval o‘ta boshlagan va bu jarayon uzoq vaqt davom etgan. Natijada, bu yerlarga yevropaliklar kelguniga qadar ham ko'psonli qabila va elatlar shakllangan.

Bu qabilalarning asosiy qismi ovchilik va baliqchilik bilan shug'ullangan. Ammo Markaziy va Janubiy Amerikaning tog' va tog‘old i hududlarida dehqonchilik xo'jaligi vujudga kelib, keng taraqqiy etgan. Bu hududlarda kechua, mayya, astek, olmek va tolteklar yashaganlar. Ular tosh boltalar bilan o'rmondagi daraxtlarni kesib, shox-shabbalarini yondirib, kulidan o‘g‘it sifatida foydalanishgan. Bu yerlarda yevropaliklarga ma’lum bo'lmagan makkajo'xori, kartoshka, kungaboqar, pomidor, kаkао, tamaki ekinlari o'stirilgan.

Amerikaning katta qismida xonakilashtirilgan hayvonlar bo'lmagan. Ot, sigir, qo‘y va echkilar qit’aga keyinchalik Yevropadan olib kelingan. Ular uy hayvonlaridan shimolda itni, janubda tuyasimon — lamani boqishgan. Parrandalardan kurka va o'rdak saqlangan.

Temir, omoch, g'ildirak, o‘t ochar qurollarni amerikalik hindular bilishmagan. Ularning mehnat va ov qurollari: tosh, jez va yog'ochdan yasalgan. Aholining katta qismi urug'chilik jamoasida yashagan. Faqat dehqonchilik bilan shug'ullangan mayya, astek va kechualar o'zlarining davlatlarini barpo qilganlar.

IV bosqich: Yangi mavzuni mustahkamlash, amaliy va mustaqil ishlar bajarish jarayoni:

Yangi mavzu savol – javob orqali mustahkamlanadi:

1.Amerika tub aholisining mashg‘ulotlari haqida gapirib bering.

2.Mayyalar tarixi va madaniyati haqida nimalarni bilasiz?

3.Asteklar kim? Ular haqida so‘zlab bering.

4.Inklar davlati qachon va qayerda vujudga kelgan?

V bosqich: Darsga yakun yasash, baholash metodlari:

Dars yakunlanadi va darsda faol qatnashgan o’quvchilar bilimi besh ballik tizimda baholanadi.

VI bosqich: Uyga vazifa berish:

Uyga vazifa o’tilgan mavzuni o’qib, mazmunini so’zlab berish topshiriladi.

_______________________ 7-sinf. Jahon tarixi.

Mavzu: O’rta asrlarda Afrika.

Darsning maqsadlari:

1.Ta’limiy maqsad: O’quvchilarga Afrika davlati tarixi haqida ma’lumot berish.

2.Tarbiyaviy maqsad: O’quvchilarni Vatanga, fanga muhabbat ruhida tarbiyalash.

3.Rivojlantiruvchi maqsad: O’quvchilarni mustaqil fikrlashga o’rgatish.

Dars turi: Aralash.

Darsda qo’llaniladigan metodlar: Savol – javob metodi.

Darsda foydalaniladigan jihozlar: Xarita, darslik, bo’r.

№	Dars taqsimoti	Daqiqa
1	Darsni tashkil qilish jarayoni	2 daqiqa
2	O’tilgan va uyga berilgan mavzuni so’rash, takrorlash jarayoni	10 daqiqa
3	Yangi mavzu mazmunini tushuntirish jarayoni	20 daqiqa
4	Yangi mavzuni mustahkamlash, amaliy va mustaqil ishlar bajarish jarayoni	8 daqiqa
5	Darsga yakun yasash, baholash metodlari	3 daqiqa
6	Uyga vazifa berish	2 daqiqa
	Jami:	45 daqiqa