7 Mavzu: olimpiya o’yinlari yozgi Olimpiya o’yinlarining

Olimpiya o’yinlarini tashkil qilish va ularga qadar tayyorgarlik ishlari XOQ tomonidan shahar joylashgan mamlakatning Milliy olimpiya qo’mitasiga topshiriladi. Olimpiya o’yinlariga mezbon bo’ladigan shahar e’lon qilingandan keyin XOQ va MOQ o’rtasida shartnoma tuzilib, bunda tashkilotchi shaharning majburiyatlari bayon etiladi. Shartnoma imzolangandan so’ng 5 oy muddat ichida MOQ Olimpiya o’yinlarining Tashkiliy qo’mitasini tuzishi kerak. Tashkiliy qo’mita ta’sis etilgan kunidan boshlab bevosita XOQ bilan bog’lanib, uning instruktsiyasini oladi. Tashkiliy qo’mitasi yuridik shaxs maqomiga ega bo’lishi lozim. Tashkiliy qo’mita tarkibiga jamoat arboblari va mutasaddi rahbarlardan tashqari o’sha mamlakatdan bo’lgan XOQ a’zolari, MOQ prezidenti va bosh kotibi, tashkilotchi shaharning vakili kiritiladi.
Olimpiya o’yinlari tashkiliy qo’mitasi faoliyatining asosiy mazmuni quyidagi ishlardan iborat:

• 
  Olimpiya dasturida har bir sport turi uchun teng sharoitlarni hamda olimpiya musobaqalarini XSF qoidalariga muvofiq o’tkazilishini ta’minlash;
  
• 
  Olimpiya o’yinlari o’tkaziladigan shahar hamda uning atrofida siyosiy namoyishlar va chiqishlarga yo’l qo’ymaslik;
  
• 
  Olimpiya o’yinlari o’tkazish uchun sport inshootlarini tanlab olish yoki zaruriyat payydo bo’lsa ularni yaratish, barcha zarur jihozlar bilan ta’minlash;
  
• 
  Sportchilar, rasmiy vakillar, yordamchi personallarni joylashtirish;
  
• 
  Tibbiy xizmatni tashkil kilish;
  
• 
  Transport muammolarini hal qilish;
  
• 
  O’yinlar jarayonini yoritish uchun ommaviy axborot vositalari talablarini qoniqtirish;
  
• 
  Olimpiya o’yinlari o’tkazishning ajralmas qismi bo’lgan madaniy tadbirlarni tashkil qilish;
  
• 
  Olimpiya o’yinlari to’g’risida ikkita rasmiy tillarda yakuniy hisobotni taqdim etish va uni o’yinlardan so’ng ikki yil mobaynida tarqatish.
  

“MakAlun (1998: 198-203, 244-247) ta’kidlashicha, 1896 yilda Afinada o’tkazilgan birinchi Olimpiya o’yinlari tizimsiz va ko’rimsiz bo’lgan. Ular kam sonli ishtirokchilari, kuchsiz reklamasi bilan yevropa matbuotida deyarli yoritilmagan. 1894 yil Parijdagi Olimpiya Kongressida O’yinlarga qadar 13 ta davlat vakillari qatnashgan, 21 ta mamlakat yozma ravishda roziligini yuborgan, lekin faqat 12 ta davlat Afinada ishtirok etgan ( AQSH, Germaniya, Buyuk Britaniya, Avstraliya, Fransiya, Daniya, Gratsiya, Shvetsiya, Shveytsariya, Bolgariya, Vengriya va Chili). Olimpiadaga to’qqizta sport turi kiritilgan: velosiped sporti, qilichbozlik, gimnastika, katta tennis, o’q otish, suzish, yengil va og’ir atletika, qo’l jangi. Sportchilar asosan yevropalik bo’lgan, Kuberten Olimpiya “shoy”lari boshqa mamlakatlarda ham o’tkazilishi tarafdori bo’lgan
1900 yil Parijda Olimpiya o’yinlari Butunjahon ko’rgazmasi sababli ikkinchi darajali bo’lib qolgan. Dastlab o’yinlar ikkinchi darajali voqea hisoblanib,“ Ko’rgazma doirasidagi musobaqalar” sifatida reklama qilingan edi. Yirik stadionlar izini ham topib bo’lmas edi, chunki asosiy stadionning o’zi yo’q edi – yengil atletika sport turlarining ko’p qismi Bulon o’rmonining dalalarida, suzish bo’yicha musobaqalar esa – Sena daryosida o’tkazilgan. (Yang, 2004: 154)
Uchinchi Olimpiada Butunjahon ko’rgazmasining bir qismi sifatida 1904 yil Sent-Luisda tashkil qilingan, Luizian savdo ko’rgazmasi sifatida tanilgan.
London Rimning voz kechganidan so’ng 1908 yilda Olimpiya o’yinlarini o’tkazish joyi bo’lgan. 1904 yilda Londonda o’tkazilgan XOQ sessiyasida 1908 yilda Olimpiya o’yinlari Rimda o’tkazilishi to’g’risida qaror qabul qilingan edi. Birinchi marta ko’rgazma o’tkazish tashabbusi fransuz Savdo palatasi va London Lord-meridan kelib chiqqan, Fransiya va Angliya maqsadi o’zlarining sanoat yutuqlarini namoyish qilishdan iborat bo’lgan. 1908 y. stadionda yugurish va velosiped yo’laklari, ochiq suv havzasi va futbol, xokkey, regbi va laskross uchun maydonlar bo’lgan, stadion 93 000 tomoshabinlarni sig’dirgan.¹
1948 y. Olimpiya o’yinlari.
Agar 1908 yilda Imperiyaning yetakchi mavqei hali ham saqlangan, 1924 yil – u xavf ostida bo’lgan vaqt hisoblangan bo’lsa, 1948 yilda Olimpiya o’yinlari Imperiyasi vayron bo’layotgan mamlakat tomonidan tashkil qilingan.
Britaniya iqtisodiyoiti urush sababli inqirozga uchragan edi. Urushdan keyingi tiklash ishlari endigina o’z ta’sirini ko’rsatayotgan edi. Biroq televideniyani qayta ishga tushirilishi 1948 y. O’yinlarni televideniya orqali jonli efirda translayatsiya qilingan birinchi O’yinlarga aylanishiga imkon bergan”.²