7-mavzu. Inson kapitali va inson taraqqiyoti (4 soat)

Миллий иқтисодиёт 
Инсоннинг ижтимоий-иқтисодий эҳтиёжлари учун 
зарур шарт-шароитлар 
Моддий: 
• табиий неъматлар; 
• даромад; 
• овқат; 
• меҳнат шароитлари; 
• турар жой; 
• атроф муҳит; 
• хизматлар; 
• ижтимоий ҳимоя 
Маънавий: 
• соғлиқни сақлаш; 
• таълим; 
• ахборот ресурслари; 
• маданий дам олиш; 
• жисмоний тарбия ва спорт; 
• урф-одатлар; 
• миллий қадриятлар 
Шахсни шакллантириш ва ҳар тарафлама 
ривожлантириш 
Инсон капиталини шакллантириш ва 

---

7.1-rasm. Inson kapitalini shakllantirish va rivojlantirish 
tomondan, ularning motivatsiyasi va firmaga sodiqligini farqlash foydalidir. 
Dastlabki ikki unsur alohida bir xodimning topshiriqni bajarish, ya’ni mehnat 
qilish bo‘yicha asosiy qobiliyatini tashkil etadi. 
Inson kapitalining keyingi ikki unsuri esa mazkur xodim o‘z malakasiga 
ko‘ra, ishda qanday faoliyat olib borishini aks ettiradi. Qobiliyat va xohish 
birgalikda mazkur xodimning mehnatga qobiliyatini shakllantiradi”
11
. 
I.V. Ilinskiy inson kapitali ta’lim kapitali, sog‘liq kapitali va madaniyat 
kapitalida iborat deb hisoblaydi
12
. 
Inson kapitali tarkibini kengroq tahlil etish uchun funksiyaviy yondashuv 
prinsipini hisobga olish lozim. Funksiyaviy yonaoshuvning metodologik prinsipi 
hodisani faqat uning ichki tarkibi bo‘yicha emas, balki uning funksiyaviy maqsadi, 
pirovard foydalanish maqsadi nuqtai nazaridan ko‘rib chiqishni talab etadi. 
Rossiyalik iqtisodchi S.A. Dyatlov ushbu prinsip bo‘yicha inson kapitali 
investitsiyalar natijasida shakllantirilgan va inson tomonidan jamlangan sog‘lik, 
bilimlar, ko‘nikmalar, qobiliyat, motivatsiyaning muayyan zahirasidir degan fikrni 
bildiradi. Bu zahira ijtimoiy ishlab chiqarishning u yoki bu sohasida maqsadga 
muvofiq foydalanar ekan, mehnat unumdorligini va ishlab chiqarish 
samaradorligini oshirishga yordam beradi, bu bilan mazkur insonning ish haqi 
(daromadi) ko‘payishiga ta’sir ko‘rsatadi
13
. 
V.T. Smirnov va I.V. Skoblyakova esa inson kapitalini alohida inson, alohida 
korxona yoki korxonalar guruhi darajasida baholash lozimligini ko‘rsatadilar
14
.