7-mavzu. Boshqarishda axborot va kommunikatsiya. Reja: Axborotlar tizimi

3). Turli bo’limlar orasidagi kommunikatsiyalar. 
 
Vertikal informatsiyalar almashuvidan tashqari tashkilot yana gorizontal kommunikatsiyalarga 
ham muhtojdir. Tashkilot ko’plab bo’limlardan iboratdir, shuning uchun ular urtasida informatsiya
almashuvi zarurdir. Tashkilot bir-biriga bog’lik elementlar sistemasidir, shu sababli rahbariyat 
ixtisoslashgan elementlarni tashkilotning zarur yo’nalishlari birgalikda harakat qilishiga erishish 
lozim. Gorizontal kommunikatsiyalardan qo’shimcha yutuq huquqli munosabatlarini 
shakllantirishdir. Bunday munosabatlar tashkilot xodimlarining qoniqishlarini muhim tashkil 
etuvchisi ekanligi isbotlangandir.
 
4) Rahbar bo’ysinuvchi kommunikatsiya. 
 
Tashkilotdagi kommunikatsiyalarning eng muhim qismi rahbar va uning qo’l ostidagi 
munosabatalardir. Bu munosabatlar vertikal kommunikatsiyaga misol bo’lsa ham, biz buni alohida 
ko’rib chiqamiz, chunki, u rahbarni kommunikativ faoliyatining asosiy qisini tashkil etadi. Bu 
faoliyatning 3/2 qismi boshqaruvchi va boshqariluvchi o’rtasida bo’lishini tadqiqotlar ko’rsatgandir.
Rahbar va uning qo’l ostidagilar o’rtasidagi informatsiyalar almashuvining turlari 
topshiriqlarni aniqlash; natijalarni aniqlash; topshiriqni bajarishga bo’limni jalb qilish; tan olish va 
qiziqtirish maqsadida mukofotlash; qo’l ostidagilar qobiliyatini rivojlantirish va takomillashtirish; 
muammo to’g’rida informatsiyalar to’plash; o’zgarishlar to’grisida qo’l ostidagilarni xabardor 
qilish; g’oya va takliflar to’g’risida ma’lumotlar olish va hakozolardir. 
5) Rahbarlar va ishchi guruh o’rtasidagi kommunikatsiyalar. 
 
Rahbar va uni qo’l ostidagilar o’rtasidagi infomatsiyalar yana biri rahbar va ishchi guruhlar 
o’rtasidagi aloqalardir. Ishchi guruhlar bilan rahbarlar kommunikatsiyalar ishchi guruhlar 
harakatlari samarasini oshirishga imkon beradi. Bunday muloqotlarda guruhlarning barcha a’zolari 
qatnashadilar, shuning uchun ularning har biri bo’limini yangi masalalari to’g’risida fikr yuritishga, 
birgalikda qanday ishlash tug’risida, kutiladigan o’zgarishlar va ularni oqibatlari to’g’risida, 

---

muammolar va yutuqlar to’g’risida ratsionalizatorlik harakteridagi takliflar xususida o’ylash, fikr 
yuritish imkoniyatiga ega bo’ladilar. 
Ishchi guruhlari ba’zida muommolarni muhokama qilish, takomillashtirish yoki kutiladigan 
o’zgarishlarni muhokama kilish uchun rahbarlarsiz to’planadilar. Yuqorida ko’rsatilganidek, 
bunday teng xuquqli munosabatlar xodimlrni o’z ishlardan qoniqishlarini oshirishga imkon 
yaratadi.