7-маъруза Мавзу: Шаҳар кўчалари ва йўлларини қуриш ва ишлатиш асослари

Шундай қилиб, қовурғали катоклар билан зичлаштирилганда грунтларни зичлаштириш тепадан пастга бўлмасдан, аксинча пастдан тепага бўлади. Шунинг учун қовурғани биринчи ўтиш сонида грунтга кириши грунтларни мувоффақиятли зичлаштиришни керакли шартли шароити ҳисобланади. Бу шароит бундай катокларни фақат бўш боғланган грунтларда қўллаш имконини яхши беради. Боғланмаган ва кам боғланган грунтларда босим юзада катта бўлгани учун грунт зарраларини жадал ҳаракати тепга ва ёнга кузатилади, натижада зичлаштирилган ядро ҳосил бўлмайди ва ҳосил бўлган грунт структураси кетма-кет бузилади.

• Қовурғали катокларни асосий ўлчамлари ҳар бир қовурғани юзаси ва уни узунлиги ҳисобланади. Уни юзасини ўлчами керакли босимни ҳосил қилишдан келиб чиқиб белгиланади. Амалдаги тадқиқотлар асосида ҳар хил грунтлар учун қуйидаги босимни таклиф қилинади: енгил суглиноклар, оғир ва чангли супеслар-0,7-1,5 МПа; ўрта ва оғир катоклар-1,5-4,0 МПа; оғир суглиноклар ва глиналар-4,0-6,0 МПа.
• Қовурғани узунлиги ва уни юзаси зичлаштириладиган грунт қатламини қалинлигини белгилайди. Қовурғалар шундай узунликда бўлиши керакки, уни грунтга тўлиқ ботиши натижасида юзасидан қатлам остигача бўлган масофа 2,5b дан (бу ерда b-қовурғани кўндаланг кесимини ўлчами) ошиб кетмаслиги керак.

• Грунтни зичлаштириладиган қатламини қалинлиги
• (3.7)
• бу ерда: l-қовурға узунлиги, см; b-қовурғани юзасини минимал ўлчами, см; -юзадаги бўш қатламни қалинлиги, см.
• Битта издан ўтиш сони юзани бир марта қоплашга эквивалент бўлиши керак.

• . Бу шарт ўтиш сонлари қуйидагича бўлганда бажарилади.
• (3.8)
• бу ерда: S-каток валецини юзаси, м2; F-битта қовурғани юзаси, см2; m-қовурғаларни умумий сони; К-қовирғалар билан юзани қоплашни текис бўлмаслигини ҳисобга олувчи коэффициент (ўртача 1,3 олиш мумкин). Грунтларни аравачали катоклар билан зичлаштириш ишчи қамраб олиш билан айланиб ўтиб четдан ўртага ҳаракатланибзичлаштирилган қатламни 0,15-0,25 м ёпиш билан бажарилади. Ён қияликларни ишлаш жараёнида бузилиб кетмаслиги ва катокни қияликдан пастга тушиб кетмаслиги учун валецни чети нишабликни қошидан 0,3 м наридан ўтиши керак.

• Кўтармани баландлиги 1,5 м дан катта бўлганда юқориги қатламлар кўтарма қошидан 2 м масофада зичлаштирилади, кейин ўтиш катокни 1/3 кенглигида сурилиб, кўтармани чети зичлаштирилади.
• Шиббалаб зичлаштириш. Бу зичлаштириш усули ҳамма турдаги грунтлар учун қўлланилади. Шиббалаш шиббалаш плиталари, шиббалаш машиналари ва шиббалаштиргич билан бажарилади. Бу усул асосан грунларни катта қалинликда (1-2 м), тор жойларда, кам узунликдаги йўл бўлакларида зичлаштиришда қўлланилади.
• Грунтларни кам намликда ва стандарт усул бўйича муқобил зичликдан катта зичликкачанг зичлаштириш керак бўлганда катта қалинликдаги қатламини зичлаштириш учун экскаватор-кранга осилган шиббаловчи плиталардан фойдаланилади

• Плитани массаси 2-3 дан 12-15 т гача бўлади. Плитани кўтариш ва ташаш баландлиги аввал 2, кейин 5-6 м га тенг. Зичлаштирилайтган грунт қатламини қалинлиги плита кенглигига тенг бўлиши керак. Юқориги қатламни зичлаштиришни каток ёки плитани 0,5 м дан ташлаб амалга оширилади.
• Оғир шиббаловчи плитани иш чизмаси 7.12-расмда кўрсатилагн. Титратувчи катоклар билан зичлаштириш. Бундай зичлаштириш йирикдонали, қумли ва супесли грунтлар бўлганда ишлатилади. Титратувчи машиналар аравачали ёки ўзиюрар кўринишда бўлади.

• Плитани массаси 2-3 дан 12-15 т гача бўлади. Плитани кўтариш ва ташаш баландлиги аввал 2, кейин 5-6 м га тенг. Зичлаштирилайтган грунт қатламини қалинлиги плита кенглигига тенг бўлиши керак. Юқориги қатламни зичлаштиришни каток ёки плитани 0,5 м дан ташлаб амалга оширилади.
• Оғир шиббаловчи плитани иш чизмаси 7.12-расмда кўрсатилагн. Титратувчи катоклар билан зичлаштириш. Бундай зичлаштириш йирикдонали, қумли ва супесли грунтлар бўлганда ишлатилади. Титратувчи машиналар аравачали ёки ўзиюрар кўринишда бўлади. Тор шароитда грунтларни зичлаштириш учун титратувчи плиталардан фойдаланилади.

• Титратувчи катокларни ҳар хил турларидан фойдаланилади: текис юзали жўвали титратувчи, титратувчи қовирғали, титратувчи решеткали.
• Охирги вақтларда титратиб зичлаштириш кенг тарқалган, машиналарни тури кўпаймоқда, алоҳида ўзи юрар титратувчи катокларни комбинацияси келажакда кенг қўлланилади.