62 Dosya: İstanbul’un Cumhuriyet Dönemi Modern Mimarlık Mirası

İstanbul’un Modern Konutları
İdil Erkol Bingöl
Z
Z
56 
mimar•ist 2018/2
DOSYA
İST
ANBUL
’UN CUMHURİYET DÖNEMİ MODERN MİMARLIK MİRASI
1. Rıza Derviş Villası, 
Büyükada, İstanbul, 1956. 
Mimar: Sedad Hakkı Eldem 
(Salt Araştırma Mimarlık ve 
Tasarım Arşivi, URL 1). 

---

söz edilebilir. Böylece birimler arasında görsel 
ilişki kurulurken, bütüncül bir mekân tasarımı 
ortaya konmuştur. Rıza Derviş Villası, Türki-
ye’deki modern mimarlık mirası için hiç şüphe-
siz kayda değer bir örnektir, ancak yapının tasa-
rımının öncü örneklerle kıyaslanacak bir iddia 
taşımadığını da belirtmek gerekir. Bu bağlamda 
Bozdoğan’ın villanın tasarımını Frank Lloyd 
Wright’ın Şelale Evi’ne benzettiği değerlendir-
mesinin
8
yapının mimari değerlerini olduğun-
dan fazla yücelttiği kanaatindeyim. Şelale 
Evi’nin doğa-yapı ilişkisi ve farklı büyüklükler-
deki konsolların hareketli kurgusu ve oluştur-
duğu güçlü tektonik ifade ile kıyaslandığında, 
Rıza Derviş Villası çok daha mütevazı bir pozis-
yona sahiptir. Villa, modernist söylemin bu 
dönemdeki etkisine işaret etmesi bakımından 
önemlidir. Öyle ki, Eldem bile modernist söyle-
min rüzgârına kapılmış, Türk evi üzerine çalış-
malarına kısa bir süreliğine ara vermiştir. Kısa 
soluklu bu modernist rüzgarın ardından, 
Eldem’in çalışmaları geleneksel evi yeniden 
yorumladığı tasarımlara yoğunlaşır.
9
Haluk Baysal ve Melih Birsel ise mesleki 
kariyerleri boyunca modernist söylem doğrultu-
sunda çalışmalar yapmıştır. Modernist söyleme 
karşı gösterdikleri bu tutarlılıkla meslektaşları-
nın büyük bölümünden ayrışırlar. Le Corbu-
sier’nin Marsilya Bloğu’na benzer bir plan kur-
gusuna sahip olan Mecidiyeköy’deki Hukukçu-
lar Sitesi, narin bir strüktürle tasarladıkları Hami 
Çon Villası, Yeşilköy’deki toplu konut projesi 
gibi çok sayıda proje, İstanbul’un modern 
mimarlık mirasının temel taşlarıdır.
İkilinin 1960 yılında Şevket Saatçioğlu ve 
ailesi için Anadoluhisarı’nda tasarlayıp uygula-
dıkları