62 Dosya: İstanbul’un Cumhuriyet Dönemi Modern Mimarlık Mirası

DOSYA
İST
ANBUL
’UN CUMHURİYET DÖNEMİ MODERN MİMARLIK MİRASI
Özenli bir restorasyon ve 
belgeleme süreci ardından 
kısa bir süre kullanılan, 
ancak temsil ve konuma 
ilişkin tartışmalar ardından 
yıkılan İller Bankası binası.

---

Restorasyon
Modernist yapı restorasyonunun üzerinde 
temellendirileceği malzeme eksikse, 
restorasyon da en iyimser ifadeyle eksik 
olacaktır (Tanyeli, 2001).
Mimarın tasarladığı yapının restorasyonu konu-
sunda söz sahibi olması alanın en ilgi çekici avan-
tajı ve aynı zamanda problematiğini tanımlar. 
Yapılan uygulamaya restorasyon denebilir mi? 
Yoksa yeni bir tasarım mı üretilmektedir? 
Rekonstrüksiyon hangi koşullarda uygulanabilir?
Avrupa, korumanın ölçütlerini belirlerken 
uygulamaya yön vermeyi amaçlamaktadır. Tür-
kiye’de ise modern mimarlık mirası konusunda 
uygulama yok denecek kadar sınırlıdır.
Türkiye’de uygulamada bu denli çekimser 
kalınmasının nedenleri, yukarıdaki başlıklar da 
göz önüne alındığında, belge azlığı ve teknik 
çözümlere ilişkin tecrübenin sınırlı oluşudur.
Arşivlerde sınırlı veriye ulaşım, özellikle bütün-
cül tasarım niteliği taşıyan iç ve dış mekân ve dona-
tıların birlikte tasarlandığı örnekler için geçerlidir. 
Docomomo International, iç mekân tasarımını 
yeni bir çalışma grubu olarak ayrıştırma ihtiyacı 
duyarken, Türkiye’de bu detaylara ilişkin çok sınırlı 
yapıda kısmi veriler elde edilebilmektedir.
Yapı ve yerleşkelere ilişkin belgelerin ulaşılır 
olması restorasyon kararlarını desteklemektedir. 
Ancak strüktürel yetersizlik raporları ile destekle-
nen ve yine bu belgelere dayanan rekonstrüksiyon 
kararlarının sayısı hızla artmaktadır. Rekonstrüksi-
yonun bu denli kabul edilebilir oluşu, konumun 
dahi değişimine yansıyan yeniden yapım kararları 
getiriyor. Mecidiyeköy Likör Fabrikası, bu bağ-
lamda hâlâ güncelliğini koruyan bir uygulamadır.
2017 tarihli New Delhi-Madrid Doküma-
nı’nda uygulamaya ilişkin Madde 2.4’te tanımla-
nan “kabul edilebilir değişim sınırları” ve 2.5’te 
“uluslararası danışmanlıklar” restorasyon uygula-
malarında alışılagelmiş kararların dışındaki bu iki 
konuyu dikkate almayı önermektedir (URL 6).