62 Dosya: İstanbul’un Cumhuriyet Dönemi Modern Mimarlık Mirası

DOSYA
İST
ANBUL
’UN CUMHURİYET DÖNEMİ MODERN MİMARLIK MİRASI

---

arbiye Askeri Müzesi’nin karşısında bir yapı 
adasının köşesinde yer alan Başak Sigorta 
Binasının projesi, 1963 yılında şirket yönetimi 
tarafından açılan sınırlı çağrılı yarışma yöntemiyle 
elde edilmiştir. Yarışmayı kazanan M3 grubunun 
mimarları Asım Mutlu, Utarit İzgi ve Esad 
Suher, ilk olarak 1959-61 yılları arasında Yılmaz 
Zenger, Ünal Demiraslan ve Zühtü Müridoğ-
lu’nun da yer aldığı M6 Mimarlar Grubu ortaklı-
ğında birlikte çalışmaya başlamış, 1961 yılında 
yeniden yapılanarak çalışmalarını 1975 yılına dek 
“M3 Şehircilik Mimarlık İnşaat Atelyesi” adı 
altında sürdürmüşlerdir. M3 grubunun önemli 
işleri arasında, Pendik’te Adnan Kunt Yalısı 
(1964), Harbiye Başak Sigorta Binası (1965), 
Nişantaşı 3MİM Apartmanı (1966), Baltalimanı 
Paşa Tatar Evi (1966) ve Kalamış’ta Seyfettin 
Aydemir Evi (1966) sayılabilir. Grubu oluşturan 
mimarların ortak özelliği, Güzel Sanatlar Akade-
misi (günümüzde MSGSÜ) Mimarlık Bölümün-
de mimar-hoca olmalarıdır. O yıllarda büro, Aka-
deminin Ernst A. Egli döneminde genç Cumhu-
riyetin eğitim binalarını planlamak amacıyla 
kurulan Mimarlık Bürosu kültürünün devamı 
niteliğinde, okulun duvarları içinde yapılanmış, 
hocaların kendi oda/atölyelerini büro olarak kul-
lanıldığı ve projelerde öğrencilerin yer aldığı bir 
düzen içinde işlemektedir.
1
Başak Sigorta Binası, bitişik iki parselde 
çözümlenmiştir. İlk olarak köşede yer alan tek par-
sel için hazırlanan proje, bankanın komşu parseli 
satın alması sonucunda yarışma sonrasında yeni-
den düzenlenmiştir. Bir diğer komşu parselin de 
alınması olasılığı, büro çekirdeğinin yapının 
komşu parsel sınırına yaslanarak çözümlenmesini 
zorunlu kılmıştır. Binanın zemin, bodrum ve 
birinci katı Ziraat Bankası şubesi için ayrılmış, 
diğer katlar 1959 yılında kurulan ve Beyoğlu’nda 
bir handa hizmete başlayan Başak Sigorta tarafın-
dan kullanılmak üzere tasarlanmıştır. Banka şubesi 
olarak ayrılan giriş katı ve birinci kat büyük bir 
galeri boşluğu ile kendi içinden bağlanmıştır. 
Başak Sigorta için ayrılan ofis katları sigorta şirke-
tinin programına bağlı değişimlere esnek çözüm-
ler getirilmesi amacıyla serbest planlı düzenlenmiş, 
bu amaçla iç bölmeler hafif panolar ile oluşturul-
muştur (Anonim, 1967; Aysel, 2013).
Binanın Halaskârgazi Caddesinin hafif yön 
değiştirdiği Harbiye köşesinde yer alması, mimar-
lara plan çözümünde ve kitle etkisinde düşey 
etkiyi artırabilmek açısından bir fırsat verir. Kitle-
de yapılan güçlü bir yön değiştirme ile birleştiril-
miş parselin Şişli yönünde yer alan az ve orta 
yükseklikli sıra yapılarla bir ilişki kurulurken
2
aynı 
zamanda Başak Sigorta ofisinin girişi vurgulanır. 
Suher,
3
tasarıma önemli bir katkısı olduğunu 
düşündüğü bu kitle hareketi ile binanın cadde 
üzerinden algılanan perspektifinde düşey etkinin