6. Texnologik ishlab chiqarishdagi asosiy jixoz hisobi va bayoni

Mineral o’g’itlar o’simlik va erning unumdorligini oshirishda asosiy vosita bo’lsa, o’g’it ishlab chiqarish uchun ammiak xom ashyo hisoblanadi.

3.Hom-ashyo mahsulotlar tavsifi.

Sintetik ammiak olish uchun hom ashyo mahsulotlari sifatida tabiiy gaz va atmosfera havosidan foydalaniladi. Tabiiy gaz vodorod olish uchun bundan tashqari yuqori bosimli bug’ olish uchun ham ishlatiladi. Uning tarkibi hajm jihatidan quyidagicha:

CH₄ – 94,47%

C₂H₆ – 3,0%

C₃H₈ – 0,6

C₄H₁₀ – 0,24%

C₅H₁₂ – 0,1%

C₆H₁₄ – 0,09%

CO₂ – 0,60 %

N₂ – 0,90%

Tabiiy gazning asosiy qismini metan tashkil etadi. Metanning molyar massasi 16,04 g/mol, 0⁰C dagi zichligi 0,7168 kg/m³, -182,5 ⁰C da suyuqlanadi, -161,6 ⁰C da esa qaynaydi. Oddiy sharoitda metan rangsiz, hidsiz, suvda kam eruvchi, havodan engil gaz. Maishiy hayotda va texnikada ishlatilganda odorontlar qo’shiladi shuning uchun o’tkir hidga ega bo’lib, toksik jihatdan ta`sir etmaydi inson sog’ligi uchun havfsiz.U suv bug’lari bilan nikel va aluminiy oksid ishtirokida 800-900 ⁰C da katalizatorsiz esa 1400-1600 ⁰C da reaksiyaga kirishib, metanol, turli ulevodorodlar, sirka kislota, asetaldegid va boshqa mahsulotlar uchun hom ashyo hisoblangan sintez gaz olinadi.

Metanning havodagi portlashga havfli konsentratsiyasi 4,4% dan 17% gacha bo’lib 9,5% bo’lganda esa portlashga havflilik darajasi nisbatan yuqoriroq. Havflilik sinfi - 4.

Loboratoriya sharoitida metan natron ohak (natriy gidroksid va kalsiy gidroksid aralashmasi)dan yoki suvsiz natriy ishqor bilan muz holdagi sirka kislotadan olinadi:

2NaOH+CH₃COOH→Na₂CO₃+H₂O+CH₄↑

Natriy atsetat suyuqlanmasi va natriy ishqordan ham olinadi: