6-tema. Statika elementleri

6-tema. Statika elementleri

Jobası:

1. Kúsh momenti hám impuls momenti

2. Qattı deneniń aylanıw kósherine salıstırǵanda inerciya momenti. Shteyner teoreması

3. Aylanba qozǵalıstaǵı qattı deneniń kinetik energiyası

4. Aylanbalı qozǵalıs dinamikasınıń tiykarǵı nızamı

5. İmpuls momenti hám onıń saqlanıw nızamı

Tayanısh sóz hám túsinikler: Kúsh momenti hám impuls momenti, qattı deneniń aylanıw kósherine salıstırǵanda inerciya momenti, Shteyner teoreması, aylanba qozǵalıstaǵı qattı deneniń kinetik energiyası, aylanbalı qozǵalıs dinamikasınıń tiykarǵı nızamı, impuls momenti hám onıń saqlanıw nızamı.

1. Kúsh momenti hám impuls momenti

Bir-birine salıstırǵanda jıljımaytuǵın materiallíq tochkalar toplamı qattı dene dep aytıladı. Sırtqı kúsh tásirinde deformaciyalanbaytuǵın dene absolyut qattı dene dep ataladı. Qálegen formadaǵı qattı dene qozǵalmaytuǵın OZ kósher dógereginde qanday da kúsh tásirinde aylanıp atırǵan bolsın. Onıń bólekleri orayí OZ kósherde jatırǵan sheńberler sızadı. Deneni kúsh qoyılǵan tochka sızǵan sheńberge urınba bolǵan kúsh aylandıradı. Kúshtiń tásiri tek onıń shamasına baylanıslı bolmay, ol qoyılǵan A tochkadan aylanıw kósherine shekem bolǵan aralíq ge hám baylanıslı. aylandırıwshı kúshtiń kúsh qoyılǵan tochkadan aylanıw kósherine shekemgi bolǵan aralíq - -radius – vektorǵa kóbeymesi aylandırıwshı kúshtiń momenti dep ataladı hám M háripi menen belgilenedi:

1 – súwret


(5.1)
M nıń modulı
(5.2)
ańlatpa járdeminde anıqlanadı. 1-súwrette, O tochkadan túsirilgen perpendikulyardıń uzınlıǵı l = r sin boladı hám onı kúshtiń O tochkaǵa salıstırǵanda iyini dep ataydı.  - F penen r arasındaǵı múyes8. M nıń modulı OAB úchmúyesh (shtrixlanǵan) maydanınıń eki eseligine te4. M vektordıń baǵıtın oń vint qaǵıydası tiykarında anıqlanadı. O tochkaǵa jaylasqan oń vintti den ǵa qarap burǵanımızda vint ilgerlemeli háreketiniń baǵıtı M nıń baǵıtın kórsetedi.

2 – súwret

Deneniń qozǵalıs tezligi , impulsı hám onıń keńisliktegi ornın ańlatıwshı radius - vektor bolsın (2-súwret). Materiallíq tochkanıń berilgan 0 tochkaǵa salıstırǵanda impuls momenti degende, radius-vektordıń impuls vektorına vektor kóbeymesi túsiniledi: (5.3) βγυλστμφp

L vektorınıń baǵıtı, M ge uqsap oń vint qaǵıydası tiykarında tabıladı. 0 tochkaǵa jaylastırılǵan oń vint dan R baǵıtına burılǵanda vinttıń ilgerilemeli qozǵalısı dıń baǵıtın kórsetedi dıń modulın
(5.4)
dep jazıw múmkin.