6-sinf geografiya

6-variant savollariga javoblar
1-Savolni javobi


Zarafshon- Zarafshon daryosi O’rta Osiyoda joylashgan bo’lib, Turkiston hamda Zarafshon tog’lari tutashgan Ko’ksuv tog’ tugunidagi Zarafshon muzligidan Mastchoh nomi bilan boshlanadi, hamda Ayniy qishlog’i yaqinida Fandaryo bilan qo’shilgach Zarafshon nomini oladi hamda Zarafshon hamda Qashqadaryo tabiy geografik o’lkalaridan oqib o’tib Sandiqli qumlariga yetmasdan daryo suvi qumlarga singib ketadi, daryoni uzunligi 740 km ni tashkil qiladi. Zarafshon daryosini tog’li qismi Tojikistonga quyi qismi esa O’zbekiston hududiga qaraydi. Daryoni biryillik suv miqdori 5.4 km³ bo’lib buning 254 mln m³ qismi O’zbekiston hududidagi 137 ta soylarga to’g’ri keladi 5.2 km³ qismi Tojikiston hududiga tog’ri keladi. Zarafshon daryosi muzlik hamda qor suvlaridan to’yinadigan daryolar turiga kirib daryo suvi asosan iyun-avgust oylarida to’yib oqadi kamsuv davri esa qish oylariga tog’ri keladi. Zarafshon daryosida Kattaqo’rg’on suv ombori barpo etilgan bo’lib bu yurtimizdagi dastlabki bunyod etilgan suv ombor hisoblanadi. Darg’om, Norpay, Eski Angor kabi kanallar Zarafshon daryosidan suv oladi.
Sirdaryo- Sirdayo O’rta Osiyoning Eng uzun daryosi bo’lib daryoni uzunigi 3019 km ga teng. Sirdayo Markaziy Tyanshan tog’laridan boshlanuvchi Norin hamda Farg’ona Oloy tizmalaridan boshlanuvchi Qoradaro daryolarini Baliqchi qishlog’i yaqinida qo’shilishidan hosil bo’ladi. Daryo havzasini maydoni 219 000 km² ga teng Farg’ona vodiysidan chiqqach daryo o’zani shimolga tomon yo’naladi hamda Qizilqumning chegarisi bo’ylab Orol dengiziga quyiladi. Sirdaryo qor hamda muzlik suvlaridan suvni eng ko’paygan davri iyun bo’lib daryodan suv aprel-avgust oylarida suv to’lib oqadi. Sirdayroda Qayroqqum, Chordara kabi yirik suv omborlar mavjud. Daryoni shuningdek Keles, Chirchiq, Ohangaron kabi irmoqlari mavjud. Daryoda 1930-yilda qazilgan Dalvarzin hamda 1940-yilda qazilgan janubiy Mirzacho’l kabi kanallar faoliyat ko’rsatib kelmoqda.
2-savolni javobi
Dengiz suv harorati +12⁰ bo’lsa, chuqurligi 5500 m., bo’lsa dengiz tubidagi suv harorati qancha bo’ladi? 1000 m – (-2⁰) pasaysa.
Bu kabi masalalarda dengiz chuqurligi berilgan bo’lsa hammda geotermik gradient yani 1000 mda -2C⁰ pasayishi berilgan bo’lsa dengiz chuqurligin 1000 m bo’lamiz
5500/1000 =5.5
Endi chiqqan sonni -2 ga ko’paytiramiz
5.5*(-2)=-11
Dengiz tubi hamda yuzasi oralig’ida harorat -11C⁰ ga ortadi dengiz yuzasidagi haroratga chiqqan sonni qo’shamiz
12+(-11)=+1 C⁰
Javob: dengiz tubida harorat + 1C⁰ga teng
3-savolni javobi
Agar tog’ etagida barometr 760 mmni, tog’ tepasida 520 mmni ko’rsatsa, tog’ning cho’qqisini balandligini topish uchun dastlab tog’ etagi hamda tog’ tepasidagi bosimlar farqini topamiz:
760mm-520mm=240 mm
Bizga ma’lumki 1mm bosim pasayishi uchun 10.5 m yuqoriga ko’tarilishimiz kerak bizda esa 240mm pasaydi buni proportsiya yo’li bilan topamiz
240––––––x
1––––––10.5
x=240*10.5
x=2520
javob:tog’ cho’qqisini balandligi 2520 metr
4-savolni javobi