6-sinf geografiya

Chink- orol dengizi yuzasidan tik ko’tarilib turadigan yonbag’irlar adabiyotlarda chinklar deb yuritiladi.

Mahalliy vaqt- Xalqaro kelishuvga ko’ra, yer yuzasi shartli ravishda 24- soat mintaqasiga bo’lingan (360⁰/24=15). Mintaqa doirasida shu mintaqaning o’rta qismidan o’tgan meridianning mahalliy vaqti qabul qilingan. Bir soat mintaqasidagi vaqt Mahalliy vaqt deyiladi

Deygish – daryo qirg’oqlarini yemirilishi yuvilishi Qoraqalpog’iston hamda Xorazm hududlarida Deygish deb ataladi.

Masshtab- planda kartada joyni kichraytirilgan ko’rsatuvchi sondir. Masshtab tuzulishiga ko’ra sonli, nomli hamda chiziqli masshtablarga bo’linadi.

Masshtablar kata kichikligiga ko’ra ham 3 xil bo’ladi:
yirik 1:10000 dan1:200 000 gacha
o’rta 1:20000 dan 1:1 000 000 gacha
mayda 1:1 000 000 dan maydasi mayda masshtabli hisoblanadi.

• 
  Gigrometr- hyudro – suv metro o’lchayman degan ma’noni bildiradi, hamda havo tarkibidagi asbobni gigrometr deb nomlanadi
  

5-savolni javobi
Sonli masshtabni nomli masshtbga aylantirish uchun biz matematik amallardan foydalanamiz. Buning uchun quyidagi larni bilishimiz kerak:
1.Agar sonli masshtabdan 1 ta nol qisqarsa 1 sm hududda qancha dm tasvirlangani kelib chiqadi masalan = 1 sm da 22 000 000dm ga teng bo’ladi
2.Agar sonli masshtabdan 2 ta nol qisqarsa 1 sm hududda qancha metr tasvirlangani kelib chiqadi masalan =1 sm da 22 000 000 metr
3.Agar sonli masshtabdan 5 ta nol qisqarsa 1 sm hududda qancha km tasvirlangani kelib chiqadi masalan =1 sm hududda 2 200 km hudud tasvirlangan.

1. 
   1: 220 000 000 bunda 5 ta nol qisqartirsak kartada qancha km masofa kelib chiqadi
   

1 sm hududda 2 200 km masofa kelib chiqadi

2. 
   1: 35 000 bunda 2 ta nol qisqartirsak kartada 1 sm da qancha masova tasvirlangani kelib chiqadi bunda 1 sm da 350 metr yoki 0.350 km hudud tasvirlangan
   

3. 
   1: 25 000 000 bunda 5 ta nol qisqartirsak kartada qancha masofa tasvirlangani kelib chiqadi bunda 1 sm da 250 km hudud tasvirlangan
   

4. 
   1: 25 00 bunda 2 ta nol qisqartirsak kartada qancha masofa tasvirlangani kelib chiqadi 1 sm da 25 metr yoki 0.025 km masofa tasvilagan
   

Javov:a) 1sm da 2200 km b)1sm da 350 metr c)1sm da 250 km d)1 sm da 25 metr
6-variant
1. O’rta Osiyo daryolariga quyidagi reja asosida ta’rif yozing? Zarafshon, Sirdaryo daryolari misolida.
Daryo qayerda joylashgan, boshlanishi, oqimi, irmoqlari, to’yinishi, qayerdan oqib o’tishi, kanal, suv ombori.
2. Dengiz suv harorati +12⁰ bo’lsa, chuqurligi 5500 m., bo’lsa dengiz tubidagi suv harorati qancha bo’ladi? 1000 m – (-2⁰) pasaysa.
3. Agar tog’ etagida barometr 760 mmni, tog’ tepasida 520 mmni ko’rsatsa, tog’ning cho’qqisini balandligini aniqlang? 10,5 m – 1 mm pasaysa
4. Quyidagi atamalarning lug’aviy ma’nosini yozing?
Mintaqa vaqti, briz, nilometr, selva, gamada.
5. Quyidagi sonli masshtabni nomli masshtabda ifodalang?
1 sm – 400 km: 1sm – 20 km:
1 sm – 5000 km: 1sm – 1 km.