6-sinf geografiya

4-savolni javobi
Seyba, kiparis, nandu, okapi, alligator, kaklik, geveya, kashtan, podzol, gleyli, kasatka, beluxa, tunes, medusa, taqir, lotirit so’zlarini mazmuniga ko’ra guruhlang?

O’simlik	Hayvonot	Tuproq	Baliq
Seyba	Nandu	Lotorit	Medusa
Kiparis	Okapi	Gleyli	Kasatka
Geveya	Kaklik	Kashtan	Tunes
Kashtan	Alligator	Taqir	Beluxa

5-savolni javobi

Relyef nomi	Joylashgan materigi
And	Janubiy amerika
Atlas	Afrika
Kavkaz	Yevrosiyo
Pomir	Yevrosiyo
Alp	Yevrosiyo
Tibet	Yevrosiyo
Hisor	Yevrosiyo
Karpat	Yevrosiyo
Appalachi	Shumoliy Amerika
Kardelyera	Shumoliy Amerika

5-variant

1. O’rta Osiyo daryolariga quyidagi reja asosida ta’rif yozing? Amudaryo, Chirchiq daryolari misolida. Daryo qayerda joylashgan, boshlanishi, oqimi, o’zani, irmoqlari, to’yinishi, qayerdan oqib o’tishi, kanal, suv ombori.

2. Dengiz suv harorati +15⁰ bo’lsa, chuqurligi 5000 m., bo’lsa dengiz tubidagi suv harorati qancha bo’ladi? 1000 m – (-2⁰) pasaysa.
3. Agar tog’ etagida barometr 750 mmni, tog’ tepasida 550 mmni ko’rsatsa, tog’ning o’rtacha balandligini aniqlang? 10,5 m – 1 mm pasaysa
4. Quyidagi atamalarning lug’aviy ma’nosini yozing?
Chink, mahalliy vaqt, gumus, masshtab, gigrometr.
5. Quyidagi sonli masshtabni nomli masshtabda ifodalang?
a) 1: 220 000 000: b)1: 35 000:
c)1: 25 000 000: d)1: 25 000.


5-variant savollariga javoblar
1-savolning javobi
Amudaryo –Amudaryo O’rta Osiyoda joylashgan bo’lib O’rta Osiyoning eng sersuv daryosi bo’lib havzasini maydoni 309000 km² uzunligi esa 2540 km hisoblanadi. Amudaryo bevosita Pomir tog’laridan oqib tushuvchi Panj hamda Vaxsh daryolarini qo’shilishidan hosil bo’ladi. Amudaryoga chap tomondan Afg’onistondan oqib keluvchi Qunduzdaryo o’ng sohildan Kofirnihon hamda Surxondaryo, Sheroboddaryo kabi irmoqlari kelib quyiladi. Shu yerdan to quyilish joyi-Orol dengiziga qadar (salkam 1500km masofada) tekislikda, Qoraqum hamda Qizilqum cho’llari orasida daryoga bironta irmoq kelib qo’shilmaydi, aksincha balki yirik Amu-Qarshi, Amu-Buxoro kanallari O’zbekiston hududida qurilgan Turkmanistonda esa Qoraqum kanali hamda Tuyamo’yin, Quyimozor, To’dako’l, Tallimarjan suv omborlari mavjud. Daryo bevosita muzlik hamda qor suvlaridan to’yinib asosan yoz oylari jumladan iyun -avgust oylarida to’lib oqishini kuzatishimiz mumkin aksincha daryoni mezen davri (qurg’oqchil davri) qish oyida kuzatiladi.
Chirchiq daryosi-Sirdaryoni eng asosiy sersuv o’ng irmog’i hisoblanadi. Chirchiq daryosi G’arbiy Tyanshandan boshlanuvchi Chotqol hamda Piskom daryolarini Chorvoq botig’ida qo’shilishidan hosil bo’ladi. Chirchiq daryosini uzunligi (Chotqol bilan) 397 km ni tashkil qiladi. Chirchiq daryosi qor-muz suvlaridan to’yinib asosiy oqimi mart-iyun oylarida kuzatiladi bu oylarda 53% oqimi oqib o’tadi eng kamd avri esa dekabr-fevral oylarida kuzatiladi. Daryoni gidrologik po’sti Xo’jakent bo’lib daryoni ko’p yillik suv sarfi 224 m³ /sek ni tashkil etadi bir yillik suv sarfi esa 7.478 km³/sek ni tashkil etadi. Daryoni o’rtacha loyqaligi Xo’jakent yonida 0.275kg/m³ ga teng. Shuningdek daryoni Chotqol, Ko’ksuv, Piskom, Ugom kabi irmoqlari hamda Chorvoq suv ombori daryo havzasida joylashgan.
2-savolni javobi
Dengiz suv harorati +15⁰ bo’lsa, chuqurligi 5000 m., bo’lsa dengiz tubidagi suv harorati qancha bo’ladi? 1000 m – (-2⁰) pasaysa.
Bu kabi masalalarda dengiz chuqurligi berilgan bo’lsa hammda geotermik gradient yani 1000 mda -2C⁰ pasayishi berilgan bo’lsa dengiz chuqurligin 1000 m bo’lamiz:
5000/1000 =5
Endi chiqqan sonni -2 ga ko’paytiramiz:
5*(-2)=-10
Dengiz tubi hamda yuzasi oralig’ida harorat -10C⁰ ga ortadi dengiz yuzasidagi haroratdan chiqqan sonni qo’shamiz:
15+(-10)=+5 C⁰
Javob:dengiz tubida harorat 5 C⁰ ga teng
3-savolni javobi
Agar tog’ etagida barometr 750 mmni, tog’ cho’qqisida 550 mmni ko’rsatsa, tog’ cho’qqisini balandligini aniqlang? 10,5 m – 1 mm pasaysa dastlab tog’ etagi hamda tog’ tepasidagi bosimlar farqini topamiz:
750mm-550mm=200 mm
Bizga ma’lumki 1mm bosim pasayishi uchun 10.5 m masofa kerak bizda esa 200mm pasaydi buni proportsiya yo’li bilan topamiz:
200––––––x
1––––––10.5
x=200*10.5
x=2100
Javob:tog’cho’qqisini balandligi 2100 m
4-savolni javobi

•