6-sinf geografiya

4-savolni javobi
Afrika materigi dastlab Liviya deb yuritilgan. Olimlarni fikricha Afrika so’zi dastlab eramizdan avvalgi 2 asrda qo’llanilgan. Fransiyalik olim Gaffarel va boshqalarni fikriga ko’ra,materikni shimoli-g’arbida yashagan Berberlarning Afarik qabilasi nomidan olingan. Afrika sivilizatsiya beshigi hisoblanadi arxealogik olimlarni aniqlashicha Nil daryosida bundan 6000 yil avval hosildor yerlarda ilk svilizatsiya tarkib topgan.Afrika tabiatini aholisini urf-odatini xo’jaligini o’rganishda mashxur marokashlik sayyohIbn Battutaning Xizmatlari alohida o’rin tutadi. U Afrikani shimoliy va sharqiy sohillarini, Nil havzasini (1425-1449-y) Sahroyi Kabirni g’arbiy qismini Niger daryosini yuqori oqimidan o’rta oqimiga qadar o’rgangan. XV asr gollandiyaliklarni Afrikani o’rganishda muhim bosqich bo’lsa-da,unga qora kunlarni-qullar savdosini keltirdi. 1487-yilda Bartolomeu Diash Afrikani janubidagi Yaxshi Umid burniga qadar Atlantika okeani sohillarini o’rgandi. 1497-1498-yillarda Vasko da Gama Afrikani janubi aylanib o’tib, 1498-yi 20-mayda Hindistonning Kalkutta portiga yetib bordi. U Yevropaliklar uchun Hindistonga boradigan yo’lni ochdi.
Afrikani ichki qismini o’rganishda ingliz tadqiqotchisi Devid Livingistonning xizmatlari katta bo’ldi. U Kalaxari cho’lini Zambezi daryosini, Kongo daryosini yuqori oqimlarini, Nyassa,Tanganika ko’llarini o’rgandi Zambezi daryosidagi sharsharaga Viktoriya nomini berdi. Ingliz-Amerika ekspeditsiyasining boshlig’i G.M.Stenli (1817-1877) Zanzibar orollarini, Viktoriya ko’lini va Nil daryosini boshlanish irmog’I 3⁰ Janubiy kenglikdan boshlanuvchi Kagera ekanligini aniqadi, Lualabo va Kongo daryosi bo’ylab quyi oqimiga qadar o’rgandi. Livingiston va Stenli olib brogan ishlari geografiya fanini qimmatli va qiziqarli malumotlar bilan boyitti. Shuningdek Afrika tabiati, xalqlari hayotini rus olimlaridan Y.P.Kovalevski, A.A.Yeliseyev, V.V.Yunker, N.I.Vavilovlar tekshirdilar. N.I.Vavilovlar tashkil qilgan ekspeditsiya (1926-1927-y) 6000 dan ortiq madaniy o’simliklardan namuna olib Haabashiston (Efiopiya) qimmatli qattiq bug’doy vatani ekanligini aniqladi.