6-sinf Fizika Sana: “A” 201 y. “B” 201 y. “V” 201 y. Darsning mavzusi: Kirish

Rivojlantiruvchi maqsad: O’quvchilarni mustaqil fikrlashga o’rgatish,nutq madaniyatini o’stirish.

II.Dars turi: Maruza

III.Dars jixozi: Mexanika-1 jamlanmasi Rasmli plakatlar

IV. Darsning xronologik tuzilishi:

№	Dars bosqichlari	Vaqt
1	Tashkiliy qism	3
2	O’tilgan mavzuni so’rash	10
3	Yangi mavzuni tushuntirish	15
4	Darsni mustaxkamlash	10
5	Uyga vazifa.	2

Darsning borishi

1.Tashkiliy qism: O’quvchilarni darsga jalb qilish. Salomlashish.Yuqlama qilish.Dunyo yangiliklaridan xabardor qilish

2. O’tilgan mavzu bayoni: Takrorlash

3.Yangi mavzuning bayoni:

Yuqorida Siz oddiy mexanizmlarning ishdan yutuq bermasligi bilan tanishdingiz. Buni kengroq ma'noda qaralsa, «har qanday mexanik mexanizm kuchdan necha marta yutuq bersa, yo'ldan shuncha marta yutqazadi» degan xulosaga kelinadi. Bunga «mexanikaning oltin qoidasi» deyiladi.

Oldingi mavzuda biror yukni ma'lum balandlikka ko'tarishda mexa­nizmlarning og'irligini, ulardagi ishqalanishlarni hisobga olmadik. Bularni hisobga olinsa, m massali yukni h balandlikka ko'tarishda A=mgh ishga nisbatan ancha ko'p ish (A_u ) bajarish zarurligi kelib chiqadi. A_f ish foydali ish deb ataladi. A_u - umumiy bajarilgan ish deb atalib, А_и=A_f +А_q dan tashkil topadi. А_q - ishqalanishlarni yengish, mexanizmning o'zini ham ko'tarish va h.k. larni bajarish bilan bog'liq qo'shimcha ishlar.

Foydali ish (A_f)ning umumiy ish (А_u ) ga nisbati bilan o'lchanadigan kattalik mexanizmning foydali ish koeffitsiyenti deyiladi:

η=

η- foydali ish koeffitsiyenti (qisqa F.I.K.). Ko'pincha f.i.k. foizlarda ifodalanadi:

η = ∙ 100 .

Har qanday mexanizmning f.i.k. 100% dan kam bo'ladi (jadvalga qarang).

Jadval

Ko'char yoki ko'chmas blok	94-98%
Qo'lda aylantiriladigan lebyodka	80%
Vintli domkrat	30-40%
Richag-vintli domkrat	95-97%

F.I.K.ni oshirish uchun mexanizmning og'irligi, undagi ishqalanishlarni kamaytirishga harakat qilinadi. Konstruksiyalari takomillashtiriladi.
Amaliy topshiriq

Ilmoqli taxtachani olib, uni di­namometrga osib, og'irligi P ni o'lchang. Taxtacha osilgan dina­mometrni sekin yuqoriga ko'tarib ko'ring. Stol yoki uzun chizg'ich yordamida qiya tekislik hosil qiling. Taxtachani chizg'ich ustida tekis harakatlantirib, dinamometr ko'rsatishini yozib oling. Qiya tekislik balandligi h ni va

uzunligi 5 ni o'lchab oling. Olingan ma'lumotlardan foydalanib, qiya tekislikning f.i.k. ni

η = ∙ 100 . formuladan hisoblang.