6-sinf Fizika Sana: “A” 201 y. “B” 201 y. “V” 201 y. Darsning mavzusi: Kirish

1-rasm

Bundan o'zaro ulansa, uni polispast deb ataladi. Polispastda n ta ko'char blok qatnashsa, kuchdan 2n marta yutish mumkin bo'ladi.

Qiya tekislik. Yukli bochkani mashinaga ortishda qiya tekislikdan yumalatib chiqarish oson (3-rasm). Bunda F kuch og'irlik kuchining bir qismini tashkil etadi:

F =

Vint. Mashinalarning baloni teshilib qolganda, uni almashtirish uchun «domkrat» deb ataluvchi vintli ko'targichdan foydalaniladi. Uning ishlash prinsipini vintdan tushunish qiyin emas. Uydagi go'sht maydalagichda, maktab duradgorlik va temirchilik ustaxonasidagi «tiski» (siqib ushlagich)da ham vintdan foydalaniladi. Pona. Mamlakatimizning ayrim joylarida bo'lg'usi kuyovlarni sinash uchun ularga to'nkani o'tin qilib maydalashni taklif qilishgan deyishadi. Shunday holda «ропа» qo'l keladi. Pona old tomonidan qaralsa, uchburchak shaklida bo'lgan jism bo'lib, uni to'nkaga rasmda ko'rsatilganidek qo'yib, tepa qismidan uriladi.

Chig'iriq. Bu oddiy mexanizmdan ko'pincha quduqlardan suvni ko'tarishda foydalanishgan. Chig'iriqda arqon o'raluvchi baraban radiusi r, uni aylantiruvchi tirsak uzunligi R bo'lsa, qurilmaning kuchdan beradigan yutug'iga teng.