6-seminar kimyoviy bog’lanish va uning turlari

Atomning  ionlanish  energiyasi  —  element  atomidan  elektronni  ajratish 

uchun zaruriy energiyadir; bunda tegishli kation hosil bo’ladi. Bu energiya odatda 

elektronvoltlarda  ifodalanadi.  Bitta  davr  elementlari  uchun  ionlanish  energiyasi 

chapdan o’ngga tomon ortib boradi, chunki yadroning zaryadi ortadi. Guruhchada 

yuqoridan  pastga  tush-ilganda  elektronning  yadrodan  uzoqligi  ortganligi  sababli 

ionlanish energiyasi kamayadi.  

Ionlanish  energiyasi  elementlarning  kimyoviy  xossalarini  belgilaydi.  Uning 

kattaligi  elektronning  yadro  bilan  bog’lanish  puxtaligini  xarakterlaydi  va 

elementning metallilik o’lchami bo’lib xizmat qiladi. Masalan, ionlanish ener-giyasi 

kamroq bo’lgan ishqoriy metallar yaqqol ifodalangan metallik xossalarini namoyon 

qiladi. Nodir gazlarning kimyoviy inertligi ularning ionlanish energiyasi yuqoriligi 

bilan bog’liq.  

Atomlar  elektronlar beribgina qolmay,  ularni  biriktirib olishi  ham  mumkin. 

Bunda  tegishli  anion  hosil  bo’ladi.  Atomga  bitta  elektron  birikkanida  ajralib 

chiqadigan  energiya  elektronga  moyillik  deyiladi.  Odatda  elektronga  moyillik 

ionlanish  energiyasi  singari  elektronvoltlarda  ifodalanadi.  Ayrim  elementlarning 

elektronga moyillik qiymati noma’lum, ularni o’lchash ancha qiyin.  

Elektronga eng moyil elementlar VII-guruh elementlari galogenlardir.