6 olmosh ravish fe’l olmosh


-dir: bu qo‘shimcha jarangli undosh bilan tugagan fe’l asoslariga qo‘shiladi. M



Download 93,03 Kb.
bet19/38
Sana20.03.2022
Hajmi93,03 Kb.
#503134
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   38
Bog'liq
OLMOSH RAVISH FE\'L

-dir: bu qo‘shimcha jarangli undosh bilan tugagan fe’l asoslariga qo‘shiladi. M: yondir, kuldir, kuydir, to'ldir. Jarangsiz undosh bilan tugagan fe’l asoslariga qo‘shilganda esa -tir shaklida aytiladi va yoziladi. Masalan, о'stir, ektir (keltir so‘zi bundan mustasno).
-ir,-ar,-iz: bunday qo‘shimchalar undosh bilan tugagan bir bo‘g‘inli fe'llarga qo‘shiladi. Masalan, shoshir, chiqar, oqiz,ichir.
-giz,-g‘iz qo‘shimchalari jarangli undosh bilan tugagan fe'l asoslariga,-kiz,-qiz, -kazqo'shimchalari esa jarangsiz undosh bilan tugagan fe’l asoslariga qo‘shiladi. Masalan, yurgiz, turg'iz, yutqiz, ketkiz.
Ba’zan fe’l asosiga orttirma nisbat hosil qiluvchi qo‘shimcha birdan.ortiq qo‘shilishi mumkin. Masalan, о'qit-o'qittir, to'ldir- to’ldirg'iz, yozdir-yozdirtir.
Bunday holatda orttirma nisbat ma'nosi kuchayadi.

Bir fe’l asosiga bir necha fe’l nisbati qo‘shimchalari ketma-ket qo‘shilishi mumkin. Bunda fe’lning qaysi nisbatda ekanligi oxirgi nisbat qo‘shimchasiga qarab belgilanadi. Masalan: yuvin(o‘zlik), yuvintir (orttirma), yuvintirildi (majhul). Lekin fe’l tarkibidagi nisbat shakllari so‘ralganda, barcha nisbat qo‘shimchalari olinadi. Masalan: yuvintirildi fe’li tarkibida o‘zlik, orttirma, majhul nisbat shakllari bor.


Eslatma: Ba’zan bir nisbat ma’nosi o‘rnida boshqa nisbat shakllaridan foydalaniladi. Xususan, aniq (bosh) nisbat ma’nosida birgalik nisbat shakllari ishlatilishi mumkin. Masalan, keldi-kelishdi, kelyapti-kelishyapti. Shuningdek, bosh nisbat ma’nosida majhul nisbat shakllaridan foydalaniladi: qildim o'rniga qilindi, bajardim o'rniga bajarildi, kiring o'rniga kirilsin kabi.
Bunday holat ma’lum uslub-emotsional ma’no talabi bilan ro'y beradi. Ko'pincha keyingi holat hurmat, kamtarlik ma’nolarini ifodalaydi.
Eslatma: surishtirmoq,kuzatmoq,solishtirmoq,tuzatmoq,quvonmoq,xo‘rsinmoq, seskanmoq,o‘rgatmoq,o‘rganmoq,salomlashmoq kabi fe’llarga aniq nisbatda deb qaraladi. Fe’l asoslariga nisbat qo‘shimchalari qo‘shilganda, fonetik o‘zgarish bo‘lishi mumkin. Masalan: Ye+il= yeyildi ye+ish= yeyishdi → tovush ortishi

Download 93,03 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   38




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish