6-modul. Avtomobilning ekspluatatsion xususiyatlari 1-mavzu. Avtomobilning ekspluatatsion xususiyatlari. Reja

2. Ravon va to‘la ulanish;
Ushbu talabni bajarish uchun bir qator konstruktiv tadbirlar bajariladi. Avvalo ilashish muftasining ulanish davrini uzaytirish kerak. Shuning uchun yetaklanuvchi disk o‘qbo‘ylab elastik (eziladigan) etib tayyorlanadi. Yetaklanuvchi diskga parraksimon plastinalar o‘rnatilib ularni ustiga nakladkalar qotiriladi.
Ilashish muftasi ulanish paytidaparraksimon plastinalar sikuvchi kuchlar ta’sirida tekislanadi, shu sababli ulanish davrini uzaytiradi va keskin ulanishning oldini oladi. Ravon ulanishga yetaklanuvchi disk gupchagiga o‘rnatilgan aylanma tebranishlarni so‘ndirgich xam o‘z xissasini qo‘shadi.

2-rasm. Ilashish muftasining yuritmasi holatlari

To‘la ulanishi uchun ilashish muftasining yuritmasidagi tirqish belgilangandan kichik bo‘lmasligi kerak; Agar tirkish kichikroq bo‘lib qolsa, pedal quyib yuborilganda xam, siquvchi podshipnik ajratuvchi vilkachalarni bosib qolishi mumkin va ular o‘z navbatida siquvchidiskni to‘liq ko‘yib yubormaydilar. Demak ilashish muftasi to‘liq ulanmaydi.

3-rasm. Ilashish muftasining mexanik (a) va gidravlik (b) yuritmalar: a, b, s, d, e, f – Yuritmani hisoblash uchun o‘lchamlar; d1 i d2 –mos ravishda asosiy va ishchi silindrlar diametrlari.
3.Toza ajralish;
Buning uchun ilashish muftasining yuritmasidagi tirqish belgilangandan katta bo‘lmasligi kerak, aks xolda, pedal bosilganda uning yo‘lining aksariyat qismi tirqishni o‘tishga sarflanib, ajratish richagchalar oxirigacha bosilmaydi. Demak siquvchi disk to‘liq tortilmaydi va ilashish muftasi toza ajratilmaydi. Ikki diskli ilashish muftalarida o‘rtada joylashtirilgan siquvchi diskni ortga tortish masalasini yechish kerak. Rasmlarda shu masalani to‘rt xil yechimi keltirilgan.

4-rasm. Ilashish muftasining toza ajralishini ta’minlovchi qurilmalar
Yetaklanuvchi qismlarning inersiya momentini minimal bo‘lishi;
Inersiya momenti Ј = m·R2 teng, shuning uchun yetaklanuvchi qismlarning massasi vao‘lchamlari kichik bo‘lishi kerak;
5.Ishqalanuvchi yuzalardan issiqlikni yaxshi tarqatish ;
- yetaklanuvchi disk nakladkalarining ustida radius bo‘ylab ariqchalar mavjud; Yetaklanuvchi disk aylanganda, bu ariqchalardan xavo oqimi markazdan qochma kuch ta’sirida chetga karab xarakatlanadi va yuzalarni sovutib o‘tadi.Bundan tashqari, ish jarayonida ishqalanish natijasida xosil bo‘ladigan qirindi zarralari ariqchalarga tushib markazdan qochma kuchlar bilan chiqazib tashlanadi.
- ilashish muftasining detallari issiqlikni yaxshi tarqata olishi kerak. Shu sababli ilashish muftasini korzinasi parraksimon, ko‘p teshikcha va qirqimlar bilan tayyorlanadi.
Aylanish paytida u shamollatgichday ishlaydi.

5-rasm. Ilashish muftasini shamollatish
Transmissiyani dinamik yuklanishlardan saqlash ;
Transmissiyada dinamik yuklanishlar ilashish muftasini keskin ulanishidan, yetakchi g‘ildiraklarni yo‘l notekisliklariga urilishi, dvigatelni ravon ishlamasligi va x.k. sabablarga ko‘ra xosil bo‘lishi mumkin. Bunday yuklanishlarni oshishi transmissiya detallarini sinishiga olib keladi. Buning oldini olish uchun ilashish muftasining zahira koeffitsentini to‘g‘ri tanlash va ilashish muftasining yuqori tezlikda ulanishini oldini olish kerak.