6-мавзу. ЎЗбекистонда демократик, фуқаролик жамияти асосларининг шаклланиши, амалга оширилган сиёсий ислоҳотлар(2-соат)

Хулоса қилиб айтганда, нодавлат нотижорат ташкилотларни вужудга келишини тарихий зарурият эканлиги билан бир қаторда уларнинг пайдо бўлишида ижтимоий, иқтисодий сабаблар муҳим аҳамиятга эга бўлган. Баъзи тадқиқотчилар томонидан эса сиёсий сабаблар ҳам кўрсатилади. Ижтимоий сабаб нодавлат нотижорат ташкилотларни аҳолига кўрсатадиган ижтимоий ҳизматлари тизимли тарзда амалга оширилиши ҳақиқат ҳисобланса, уларнинг аҳолига иқтисодий ҳизматлари арзонлиги, қўшимча иш ўринларини яратиши билан иқтисодий сабабни қўллаш мумкин. Сиёсий ёки ҳуқуқий сабаблар эса демократик жамият барпо этишдаги ўрнини белгилаб беради ва жамиятда плюрализмни шаклланиши кўринишида ифодаланади.

• Хулоса қилиб айтганда, нодавлат нотижорат ташкилотларни вужудга келишини тарихий зарурият эканлиги билан бир қаторда уларнинг пайдо бўлишида ижтимоий, иқтисодий сабаблар муҳим аҳамиятга эга бўлган. Баъзи тадқиқотчилар томонидан эса сиёсий сабаблар ҳам кўрсатилади. Ижтимоий сабаб нодавлат нотижорат ташкилотларни аҳолига кўрсатадиган ижтимоий ҳизматлари тизимли тарзда амалга оширилиши ҳақиқат ҳисобланса, уларнинг аҳолига иқтисодий ҳизматлари арзонлиги, қўшимча иш ўринларини яратиши билан иқтисодий сабабни қўллаш мумкин. Сиёсий ёки ҳуқуқий сабаблар эса демократик жамият барпо этишдаги ўрнини белгилаб беради ва жамиятда плюрализмни шаклланиши кўринишида ифодаланади.

5-§. Ўз-ўзини бошқарув органларининг фаолияти ва уларнинг жамиятни демократлаштиришдаги ўрни

• Фуқаролик жамияти институтлари тизимида ўзини ўзи бошқариш органларининг ўрни беқиёсдир. Зеро, бошқа мамлакатлардан фарқли ўлароқ, маҳалла институти юртимизда минг йиллар давомида синалган ва чуқур илдиз отган, аҳолини бирлаштириб турадиган ижтимоий ҳодиса сифатида ривожланиб келмоқда. Айниқса, унинг ҳозирги бозор иқтисодиётига ўтиш шароитида халқимизнинг урф-одатлари, анъаналари ва қадриятларини сақлаб қолиш, уларни жипслаштириш кафолати сифатида майдонга чиқаётганлигини яққол кўриб турибмиз.

Маҳалланинг тузилмаси ва функцияси вазиятга қараб ўзгариб турган, аммо у ўзини ўзи бошқариш тамойилини сақлаб қолган, ўз ҳудудида истиқомат қилувчи кишилар ўртасида ижтимоий-иқтисодий муносабатларни мувофиқлаштириб турган. Маҳалла ўзини ўзи бошқариш органларининг энг ёрқин кўриниши, айни пайтда фуқаролик жамиятининг асоси ва таянчи деб тан олинганлиги билан ҳам ўзининг юксак мавқеига эга. У юксак маданият ва кишилар ўртасидаги муносабатлар маънавиятига асосланади.

• Маҳалланинг тузилмаси ва функцияси вазиятга қараб ўзгариб турган, аммо у ўзини ўзи бошқариш тамойилини сақлаб қолган, ўз ҳудудида истиқомат қилувчи кишилар ўртасида ижтимоий-иқтисодий муносабатларни мувофиқлаштириб турган. Маҳалла ўзини ўзи бошқариш органларининг энг ёрқин кўриниши, айни пайтда фуқаролик жамиятининг асоси ва таянчи деб тан олинганлиги билан ҳам ўзининг юксак мавқеига эга. У юксак маданият ва кишилар ўртасидаги муносабатлар маънавиятига асосланади.