6 Mavzu. Yupqa plastinkalardan qaytgan yorug’lik interferensiyasi

1. Teng ogishga tegishli interferinsiya

Sindirish ko’rsatgichi (n) ga va qalinligi (d) ga teng bo’lgan yupqa yassi parallel plastinkaga monoxromatik yorug’lik nuri  burchak ostida tushayotgan bo’lsin. Bu vaqtda (5.79) formuladan ko’rinadiki, plastinkaning havo - plastinka, plastinka havo chegarasidan qaytgan nurlar o’zaro interferensiyalashib, maksimum yoki minimum hosil qilishi mumkin. Berilgan qalinlikdagi yassi parallel plastinka uchun qaysi nuqtada minimum hosil qilishi tushish burchagi  ning qiymatiga bog’liq.

(5.80)
shartni qanoatlantiruvchi burchakda tushayotgan parallel nurlar dastasi o’zaro interferensiyalashib, maksimumni va
(5.81)
shartni qanoatlantiruvchi burchak ostida tushayotgan nurlar o’zaro interferensiyalashib minimumni beradi.

Boshqacha qilib aytganda, faqat ma’lum burchak ostida tushuvchi parallel nurlar dastasi plastinkadan qaytganda interferensiyalashib maksimum yoki minimumni beradi. Shuning uchun ham bunday interferensiyaga teng og’ishga tegishli interferensiya deyiladi.

B unday holda yassi plastinkadan qaytuvchi nurlar o’zaro paralleldir, ya’ni ular cheksizlikda uchrashadi. Shuning uchun ham bunday interferensiyaga cheksizlikda joylashgan yoki lokallashgan deb ataladi. Bu vaqtda

A
E
S

Q

P

M D
r
d r n
N n₀
67 – rasm

interferensiyani kuzatmoq uchun yig’uvchi linzadan foydalaniladi. Interferension manzara linzaning fokal tekisligida hosil bo’ladi (67-rasm).

Agar plastinkaga tushuvchi nur monoxromatik bo’lmasdan murakkab bo’lsa, u vaqtda turli xil to’lqin uzunlikdagi nurlar turli burchak ostida tushadi. Bu nurlar mos ravishda turli burchaklardan qaytib, interferension manzara kamalak singari turli xil to’lqin uzunlikdagi nurlarga ajralgan bo’ladi.
2.Teng kalinlikga tegishli interferensiya

Ponasimon yupqa plastinkaga yetarlicha uzoqlikda joylashgan yorug’lik manbaidan yorug’lik dastasi tushayotgan holni qaraylik (68-rasm).

S

1. 
   A
   

1. 
   1^
   

B 2^ n₀
C


d n
D E