6 Mavzu. Yupqa plastinkalardan qaytgan yorug’lik interferensiyasi

6 Mavzu. Yupqa plastinkalardan qaytgan yorug’lik interferensiyasi

Yorug’lik nuri yupqa tiniq plastinkaga yoki pardaga tushsa, bu nurlar yupqa plastinkaning ikkala sirtidan ham qisman o’tadi (66-rasm). Bu plastinkalarning yuqori va pastki qismlaridan yorug’lik qaytishi natijasida hosil bo’lgan birinchi va ikkinchi kogerent parallel yorug’lik nurlar dastasi hosil bo’ladi. Ikkala nur ham plastinkaga kirganda va undan chiqqanda sinadi.

E

1. 
   2
   

 
K
A C

r r

B
66 – rasm

Birinchi va ikkinchi nurlar optik yo’llarining farqi:

(5.65)
n – plastinka materialining sindirish ko’rsatkichi.


(5.66)


(5.67)


(5.68)

Uchburchak AVK dan

(5.69)

Plastinka qalinligi:

(5.70)

Bundan (5.71)

Endi esa S dan (AE) ni topaylik. sin =AYe/AS bundan

AYe=AS sin (5.72)

Rasmdan  dan , bundan xuddi shuningdek AS=2AK demak

(5.73)

ni hisobga olib (5.72) yozsak

(5.74) hosil bo’ladi.


(5.71) va (5.74) ni hisobga olgan holda (5.65) ni qaytadan yozsak quyoidagi tenglikga ega bo’lamiz
(5.75)
Sinish konuniga asosan n = sin /sin r sin  = n sin r bundan (5.75) ni quyidagi ko’rinishda yozamiz:
(5.76)

Ya’ni (5.77)

hosil bo’ladi. (5.77) ni boshqa ko’rinishda ham yozish mumkin:

(5.78)

Yorug’lik optik zichligi katta muhitdan qaytganda elektr maydon kuchlanganligi vektori o’z fazasini 180⁰ ga o’zgartiradi. Shuni hisobga olish uchun (5.77) formulaga (2) kattalikni qo’shish yoki ayirish kerak. Ya’ni

(5.79)

Agar 1 va 2 nurlar yo’liga to’plovchi linza qo’yilsa, bu nurlar linza fokal tekisligining biror nuqtasida yig’ilib interferensiya hodisasini vujudga keltiradi. Interferensiya natijasi optik yo’llar farqi () ga bog’liq bo’ladi.

(m+1) shartni qanoatlantiruvchi nuqtalarda minimum hosil bo’lsa, 2m2 shartni qanoatlantiruvchi nuqtalarda esa maksimumlar hosil bo’ladi.