6-mavzu: qishloq xo’jaligi infratuzilmasining turlari va ahamiyati

• bozor sig’imini baholash;

• bozorni segmentlash;

• bozor o‘zgarishlari va rivojlanish tendensiyalari tahlili, xususan, iqtisodiy, fan-texnika, demografik, ekologik, qonunchilik va boshqa omillarni tahlil qilish;

• bozor tuzilmasini o‘rganish;

• sotuv hajmini bashorat qilish.

Bozor sig‘imining ikki xil darajasi mavjud: potensial va real (haqiqiy). Bozorning haqiqiy sig‘imi birinchi bosqich sanaladi. Potensial daraja shaxsiy va jamiyat ehtiyojlari bilan belgilanadi hamda ularga mos keluvchi tovar sotuvini aks ettiradi. Real bozor sig‘imi potensial bozor sig‘imiga mos kelmasligi ham mumkin.

Bozorni segmentlash bir tomondan korxonaning marketing faoliyati yo‘naltirilgan bozor qismi va ob’ektlarini aniqlashni, ikkinchi tomondan bozorda qarorlar qabul qilish jarayoniga boshqaruv yondashuvini, marketing elementlarini to‘g‘ri tanlashga asos yaratishni ifodalaydi. Boshqacha qilib aytganda bozorni segmentlash – bu bozorni ko‘rsatkichlari va u yoki bu faoliyat turiga (reklama, sotish kanallari va usullari) reaksiyasi bo‘yicha bir-biridan farq qiluvchi qismlarga ajratishdir.

Iste’molchilarni tadqiq qilish iste’molchilarni tovarni tanlashga undovchi omillar majmuini (daromad, ijtimoiy holat, yosh tuzilmasi, ma’lumoti va hokazo) aniqlash va o‘rganishga imkon beradi. Yakka tartibda iste’molchilar, oilalar, uy xo‘jaliklari hamda iste’molchi tashkilotlar bu yerda ob’ekt vazifasini bajaradi. Tadqiqot predmeti iste’molchilarning bozordagi xulq-atvori va uni belgilab beruvchi omillar hisoblanadi.

Narx siyosati - baho va bahoni shakllantirishni boshqarish san’ati, qo‘yilgan maqsadlarga erishish uchun mahsulot va korxonaning bozordagi xolatidan kelib chiqib mahsulot bahosini belgilash san’atidir. Bu esa tadbirkordan va menejerlardan yuqori mahorat talab qiladi. Narx siyosati baho strategiyalari orqali amalga oshiriladi va faqat korxonaning umumiy siyosati yo‘nalishida ko‘rib chiqilishi kerak.

Narx siyosatining maqsadlarini qo‘yish. Korxona narx siyosatining maqsadlari, «Korxonaning tavsiflanishi» bo‘limida ko‘rsatilgan umumiy maqsadlar asosida shakllanadi. Odatda narx siyosatining uchta uzoq muddatli maqsadlarini ajratib ko‘rsatiladi: