6-mavzu: qishloq xo’jaligi infratuzilmasining turlari va ahamiyati

Xo‘jalikda ixtisoslashuvni to‘liqroq tavsiflash uchun ixtisoslashuv koeffitsiyenti (Ik) ko‘rsatkichi qabul qilingan. U quyidagicha hisoblanadi:

Bu yerda: 100 – alohida tarmoqlar tovar mahsulotining yalpi tovar mahsulotidagi salmoqlari yig‘indisi;

S – har bir tarmoq mahsulotining yalpi tovar mahsuloti tarkibidagi salmog‘i, % da;

n – tovar mahsulotlarining egallagan salmog‘i bo‘yicha tartib raqami (eng yuqoridan boshlab).

Masalan: korxonada tovar mahsuloti tarkibi (yalpi tovar mahsulotiga nisbatan foiz hisobida) quyidagicha: non-60%, pishiriqlar-22%, qandolat mahsulotlari-14% va boshqa turdagi mahsulotlar esa 4 %. Shu ma’lumotlar asosida xo‘jalikda ixtisoslashuv koeffitsiyenti quyidagicha hisoblanadi.

Bu koeffitsiyent qanchalik 1 ga yaqin bo‘lsa, ixtisoslashtirish darajasi shuncha yuqori bo‘ladi. Agar ixtisoslashtirish koeffitsiyenti 0,35 dan past bo‘lsa – past darajadagi ixtisoslashuv; 0,35 dan 0,50 gacha bo‘lsa – o‘rta darajadagi ixtisoslashuv; 0,50 dan 0,60 gacha bo‘lsa – yuqori darajadagi ixtisoslashuv; 0,60 dan katta bo‘lsa – chuqur ixtisoslashuvni anglatadi.

Korxonalarda ixtisoslashuvning iqtisodiy samaradorligi quyidagi ko‘rsatkichlar tizimi bilan aniqlanadi:

• 1 ta xodimga, 1000 so‘mlik asosiy ishlab chiqarish fondlariga va 1000 so‘mlik joriy ishlab chiqarish xarajatlariga to‘g‘ri kelgan yalpi va tovar mahsuloti qiymati;
• mehnat unumdorligi, mahsulot tannarxi, mahsulot ishlab chiqarish rentabelligi.

2020-yil 11-mayda O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Respublika hududlarini qishloq xo‘jaligi mahsulotlari yetishtirishga ixtisoslashtirish bo‘yicha qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida”gi PQ-4709-sonli qarori qabul qilindi. Ushbu qarorga ko‘ra, respublika hududlarini bosqichma-bosqich qishloq xo‘jaligi mahsulotlarining muayyan turlarini yetishtirishga ixtisoslashtirish nazarda tutilgan.

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!