6-mavzu Islomdan oldin Arabistonda qanday ijtimoiy-siyosiy holat yuzaga kelgan?

Hadislarda ilm olishga qanday targ‘ibotlar bo‘lgan?

Hadis (arab. — xabar, gap, yangilik) — Muhammad (sav) aytgan soʻzlari, qilgan ishlari, iqrorlari toʻgʻrisidagi rivoyat. Islom dinida Qurʼ-ondan keyin 2-manba hisoblanadi. H. 2 qismdan iborat boʻladi: matn va isnod. H. 2 turga — H.i qudsiy (maʼnosi Alloh taoloniki, aytilishi rasululloh tomonidan boʻlgan H.lar) va H.i nabaviyga boʻlinadi. H.lar eʼti-borga olinishi jihatidan 3 qismga boʻlinadi: 1) sahih (ishonchli); 2) hasan (yaxshi); 3) zaif.
Hadis ilmidan saboqlar
<>. <> degan eʼtiqoddagi kishilar edilar>>.
Imom Buxoriy
7-mavzu:

1. 
   Kalom, aqida, tavhid ilmlari nimani o‘rganadi?
   

Pag’ambarimiz Sallohu Alayhi va sallam yetkazgan barcha narsalarning rostligimni tasdiqlab, ko’ngil bog’lab ishonish lozim narsalar “aqida” deyiladi. “aqida” so’zining ko’plik shakli “aqoid” dir islom aqidasi musulmon kishini ma’lum narslar bilan bog’lab turadigan majmuyidir. Aqida ilmining asosiy maqsadi – bandani ikki dunyo saodatiga erishtirish.
Kalom ilmi sahobalar davrida mavjud bo’lmagan deyishga ham asosimiz bor, chunki sahobalar Payg’ambar (s.a.v)ning mutashobih oyatlar, ixtilofli masalalarga to’la kirishib ketishdan taqiqlariga to’la amal qilganlar va bu davrda mutashobih oyatlar va aqiaqidaviy maslarda bahsu munozara qiladigan inson nomoyon bo’lmagan. Buning sababi : Ibn Abbos r.a zikr qilganidek, qalbga shak shubha tushishidan saqlanish edi.
Tahvid umumiy ma’noda yakkahudolik haqidagi ta’limot.

2. 
   Moturidiylik va ash'ariylik yo‘nalishlari qanday paydo bo‘lgan?
   

Ahli sunna val jamoa mazhabining ikki katta imomlarining aqidalarini solishtirib ko’rgan shayx Muhammad Abduh ikki tomonning o’ttizga yaqin masalada ixtilofli ekanligini, ammo aksar ulamolarning bular faqat lafzda ekanini, javhar esa, tamoman bir-biriga o’xshash ekanini ta’kidlashlarini qayd qilgan.
Bu masalani chuqur o’rgangan mutaxassislardan Ahmad Amin o’zining “Zuhrul Islom” nomli kitobining 4-juzida: “Moturidiy va Ash’ariy mazhablari orasidagi farqli masalalar haqida alohida kitoblar ham yozilgan. Ba’zilar ularni qirqta masalaga yetkazgan”, degan. Shu bilan birga, Ahmad Amin kabi boshqa olimlar ham mazkur masalalardagi farqlanishni xilof deb bo’lmasligini ta’kidlab: “Menimcha ularning orasidagi farqli qarashlar lafziy bo’lgan, xolos”, deydi.
Moturidiy va Ash’ariylar farqli qarashgan masalalarning bu shaklda bo’lishi ikki imomning o’zlari ergashgan fiqhiy mazhablar ta’siridan ekani ochiq-oydin ko’rinib turadi.

3.