6-Mavzu. Falsafaning metod, qonun va kategoriyalari. Reja

Rivojlanishning  umumiy  qonunlari.  Hodisalarni  tavsiflashdan  ularning 

mohiyatini  anglab  yetishga  o’tish  hodisalarda  umumiy  jihatlarni  topishni  talab 

etadi. Bunda vazifa turli hodisalar o’rtasida umumiy jihatlarni topishdangina iborat 

emas. Hodisalarni birlashtiruvchi va ularning birligini belgilovchi asosni tushunib 

yetish  zarur.  Bu  asos  –  hodisalarni  «biriktiruvchi»  va  ularni  bir-biriga  yo’ldosh 

bo’lish,  uyg’unlashish  va  muvofiqlashishga  majbur  qiluvchi  amalda  mavjud 

bo’lgan barqaror aloqani aks ettiruvchi qonundir.  

Qonunlarni  bilishga  hodisalarni  ilmiy  o’rganish  natijasida  erishiladi.  Odatda, 

bu olimlarning tafakkurdan uzoq zahmat chekishni talab etuvchi juda og’ir ishdir. 

Voqyelikning  biron-bir  qonunini  aniqlash  uchun  olim  o’rganilayotgan  hodisalar 

haqidagi  dastlabki  ma’lumotlarning  ko’p  sonli  to’plamlariga  tayanishiga  to’g’ri 

keladi.  Bu  ma’lumotlar  shunday  tartibga  solinishi  va  umumlashtirilishi  lozimki, 

hodisalarning  mazkur  sohasi  asosiy  elementlar  va  munosabatlarni  farqlash 

imkonini beradigan tizim sifatida namoyon bo’lsin. Shundan so’ng elementlarning 

rang-barang  munosabatlari  orasida  tizimning  va  tizim  ayrim  elementlarining  har 

qanday o’zgarishlarida saqlanib qoluvchi umumiy, o’zgarmas, invariant aloqalarni 

aniqlash talab etiladi.