6-Mavzu: Eritmalar. Eritmalar konsentratsiyasini ifodalash usullari

Mustaqil ishlash uchun:
1. 300 gr 20% li sulfat kisota eritmasiga 20 gr SO₃ qo’shilganda yangi eritmada kilotaning massa ulushini aniqlang? J:26.4%
2. 355 gr P₂O₅ ga 400 gr 25% oli H₃PO₄ eritmasiga yuttirilganda yangi eritmaning massa ulushini aniqlang? J:78%
3. NaOH ning 240 gr 20% li eritmasida 69 gr Na erishidan hosil bo’lgan ishqor massasini aniqlang? J:55%
4. 250 gr 10%li LiOH eritmasida 21 gr Li va 15 gr Li₂O eriganda hosil bo’lgan eritma massa ulushini aniqlang? J:42.75%


2. Hosil bo’lgan eritma foiz berilganda:
1. 135 g suvda qanday massali Na₂O eritilganda 20% li eritma hosil bo’ladi?

1- usul. Na2O + H2O = 2NaOH 62 g 80 g x g 80x/62 g=1.29x g NaOH msuv=135 g mNa2O=x g meritma=135 g + x mNaOH=1.29x g WNaOH=?

2-usul.
Na₂O + H₂O = 2NaOH
62 g 80 g
1 g 80/62 g=1.29g NaOH
Demak, suv va natriy oksidi aralashtirilganda Na₂O suv bilan reaksiyaga kirishadi. Bunda ishqor hosil bo’ladi. 1 g Na₂O dan 1.29 g NaOH olamiz, shuning uchun uni 100% ga ko’paytirib qarasak 100% dan 129% li etirma olinganini ko’ramiz. Qo’shilayotga suvni esa, 0% li eritma deb qaraymiz.
z
H₂O Na₂O NaOH
Demak, 0% li 129% 20% li eritma olinadi.
109 g 20 g 129 g
135 g x=?
Na₂O eritilgandan so’ng 20% li eritma olinadi.
2. Natriy karbanatning ikkita eritmasi bor. Birinchi eritmadan 100 g, ikkinchisidan 150 g olib tayyrlangan aralashma mo’l miqdorda H₂SO₄ ta’sir ettirilganda 5,82 l (n.sh.) gaz ajralib chiqdi. Agar bieinchi eritmada 150 g, ikkinchisidan 100 g olib tayyrlangan aralashmaga H₂SO₄ ta’sir ettirilganda 4,7 l (n.sh.) gaz ajralib chiqqan bo’lsa, dastlabki eritmadagi Na₂CO₃ ning massa ullishini aniqlang?
Yechish: (100% + 150%)
1. Raksiya tenglamasi Na₂CO₃ + H₂SO₄ = Na₂SO₄ +H₂O +
2. Birinchi eritmadagi Na₂CO₃ ning massa ulushi ₁( Na₂CO₃) = Х₁ va ikkinchi eritmadagi Na₂CO₃ ning massa ulushi ₂( Na₂CO₃) = Х₂ belgilaymiz.
3. Birinchi aralashmadagi Na₂CO₃ ning massasi 100 Х₁ + 150 Х₂ bo’ladi.
4. Reaksiya tenglamasidan (100 Х₁ + 150 Х₂) ∙ 22,4 l= 106 ∙ 5,82 оламиз.
Bundan 100 Х₁ + 150 Х₂ = 27,54 (1)
5. Ikkinchi aralashmadagi Na₂CO₃ ning mаssаsi 150 Х₁ + 100 Х₂ bo’ladi. reakisya tenglamasidan (150 Х₁ + 100 Х₂) ∙ 22,4 = 106 ∙ 4,70 olamiz.
Bunda 150 Х₁ + 100 Х₂ = 22,24 (2)
(1) va (2) tenglamalarni birgalikda ishlaymiz.

Dastlabki birinchi eritma tarkibida 4.5%, ikkinchi eritma tarkibida 15.3% Na₂CO₃ bo’lgan.