6-Mavzu: Eritmalar. Eritmalar konsentratsiyasini ifodalash usullari

Mustaqil ishlash:

1. 
   4 l eritmada 1.6 mol erigan modda bo’lsa, molyarligini toping? J: 0,4 mol/l
   
2. 
   2.5 l eritmada NaOH ning massasi 12 gr bo’lsa, molyar konsentratsiyasini aniqlang? J: 0.12M
   
3. 
   500 gr ρ=1.25 g/ml eritmada 160 gr NaOH bo’lsa, eritmaning molyar konsentratsiyasini aniqlang? J:10 M
   
4. 
   250 ml 6 M li eritmadagi sulfat kislotasining massasini aniqlang? J:147 gr
   
5. 
   800 gr ρ=1.2g/ml NaOH eritmasi molyarligi 3 ga teng bo’la, NaOH ning massasini aniqlang? J: 80 gr
   

Turli molyarli eritmalar tayyorlash.
Turli modda va eritmalarni aralashtirib har xil eritmalar tayyorlashda hosil bo’lgan eritma hajmi quyidagicha hisoblaymiz.

• 
  hosil bo’lgan eritma zichligi berilmaganda ya’ni hajm o’zgarishi hisobga olinmaganda:
  

a) suyuqlikda qattiq modda erisa hosil bo’lgan eritma hajmi suyuqlik hajmiga teng deb qaraladi. M: 1 l suvda 50 g NaCl eriganda hosil bo’lgan eritmaning hajmi ham 1 l deb olamiz.
b) suyuqlikda suyuq moddalar erigan bo’lsa, bunda hosil bo’lgan eritmaning hajmi ikkala suyuqliklarning hamning yig’indisiga teng bo’ladi.
M: 2 l suvda 2 l spirt erigan bo’lsa, eritmaning hajmi 4 l deb olinadi.
c) Suyuqliklarda gaz moddalar erigan bo’lsa, eritmaning hajmi dastlabki suyuqlikning hajmida ya’ni gazning hajmi ahamiyatga ega bo’lmaydi. M: 1 l suvda 4 l HCl eritilganda hosil bo’lgan eritmaning hajmi ham 1 l bo’ladi.

• 
  Hosil bo’lgan eritmaning zichligi berilgan gaz, suyuqlik, qattiq ya’ni har qanday modda aralashmasidan qattiy nazar ularning massalari qo’shilib eritmaning umumiy massasi topiladi va zichlikdan hajm aniqlanadi.
  

Masalan:
1. Natriy ishqorining 250 ml (ρ=1.24 g/ml) bo’lgan 40% li eritmasi 350 ml (ρ=1.12g/ml) 18% li eritmalari aralashtirilsa, hosil bo’lgan yangi eritmaning massa ulushini va malyar konsentratsiyasini aniqlang?

Berilgan: V^1eritma=250 ml ρ^1=1.24 g/ml W^1=40% V^2eritma=350 ml ρ^2=1.12 g/ml W^2=18% W^3=?, CM=?

Yechish: 1-usul. 1- eritmaning tarkibini aniqlaymiz. a. m^1eritmasi=ρ^1 · v^1= 1.24g/ml ·250 ml=310 g b. m^1 tuz=W^1· m^1eritmasi=310 g · 0.4 = 124 g NaOH bor. 2- eritmaning tarkibi c. m^2eritmasi=ρ^2 · v^2= 1.12g/ml ·350 ml=392 g b. m^2 tuz=W^1· m^1eritmasi=392 g · 0.18 = 70.56 g NaOH bor. Aralashtirilgandan so’ng massalar ham hajmlar ham qo’shiladi. m^3eritma= m^1eritmasi+ m^2eritmasi=310 g + 392 g=702 g m^3 tuz= m^1 tuz+ m^2 tuz=124 g+70.56 g=194.6 g V^3eritma= V^1eritma+ V^2eritma=250 ml + 350 ml=600 ml Bular topilgandan so’ng oshqorning massa ulishini va molyar konsentratsiyasini aniqlaymiz.

2. 500 ml 1 M li va 500 ml 1.5 M eritmalar aralashtirilganda hosil bo’lgan yangi eritmaning malyar konsentratsiyasini aniqlang?

Berilgan: CM^1=1 M CM^2=1.5 M V^1eritma=500 ml V^2eritma=500 ml CM^3=?

Yechish: Har bir eritma tarkibidagi moddalarning miqdorini aniqlaymiz. dan modda bor. Modda miqdorlarini qo’shamiz. n^3=n^1+n^2=0.5 mol + 0.75 mol =1.25 mol modda bor. Vajmalar esa v^3=500 ml +500 ml=1000 ml=1 l Yangi eritmaning molyar konsentratsiyasini aniqlaymiz.