6-mavzu. Ehtiyoj va qiziqio‘larning psixologik tasnifi. Shaxsning ustanovkasi e’tiqodi va dunyoqarashi. Reja

4.Ehtiyojning biologik va psixologik komponentlari.Shaxsning ikkinchi darajali ehtiyojlari.
Inson faoliyatining sabablaridan biri bu ehtiyojdir.Ehtiyoj - bu organizmning, insonning, ijtimoiy guruhning va umuman jamiyatning hayotiy faoliyatini qo‘llab-quvvatlash uchun zarur bo‘lgan narsaning etishmasligi. Ehtiyojlar inson faoliyatining ichki stimulyatoridir.
Ehtiyojlar har xil tasniflarga ega. Inson ehtiyojlarining asosiy turlari: biologik, ijtimoiy, ma’naviy.
Biologik ehtiyojlar (organik) jismoniy tanaga bog‘liq va ularning qoniqishi hayot va rivojlanishni ta’minlash uchun zarurdir. Bu ehtiyojlar quyidagilardan iborat: nafas olish, ovqatlanish va ichish, harakatlanish, dam olish va uxlash zarurati. Shuningdek, ular yana bir qator murakkab, ammo hayotiy ehtiyojlarni o‘z ichiga oladi, masalan: issiqlik qulayligi, ovqatlanish muvozanati, nasl berish, kasalliklardan himoya qilish.Inson 40-45 kun davomida oziq-ovqatsiz, 7-10 kun suvsiz, 4 kun uxlamasdan, 3-5 minut davomida havo bo‘lmasdan yashashi mumkin. Ushbu turdagi ehtiyoj barcha tirik mavjudotlar uchun umumiydir. Ular shuningdek tabiiy, fiziologik, tabiiy, biogen, organik yoki hayotiy ("vita" - "hayot") deb nomlanadi.
Ijtimoiy ehtiyojlar - bu insonning boshqa odamlar bilan muloqotga bo‘lgan ehtiyojidir, o‘zaro tushunish, ijtimoiy faoliyatda, jamoatchilik e’tirof etishida va boshqalar.
Ma’naviy (ideal) ehtiyojlar bu o‘z-o‘zini anglash, go‘zallik yaratish, yangi bilim va tajribaga ega bo‘lish, o‘zini takomillashtirishga bo‘lgan ehtiyojdir. Ma’naviy ehtiyojlar ma’naviy qadriyatlarni, ijodkorlikni, ma’naviy aloqalarni yaratish istagi sifatida harakat qiladi. Ushbu turdagi ehtiyojlarni amalga oshirish uchun hech qanday cheklovlar yo‘q va ularni qondirish uchun vositalar va usullarni tanlashda chegaralar yo‘q.
Biologik, ijtimoiy va ma’naviy ehtiyojlar o‘zaro bog‘liqdir. Asosan, odamlarda biologik ehtiyojlar, hayvonlardan farqli o‘laroq, ijtimoiy bo‘lib qoladi. Aksariyat odamlar uchun ijtimoiy ehtiyojlar ideallardan ustundir: bilimga bo‘lgan ehtiyoj ko‘pincha kasbga ega bo‘lish, jamiyatda munosib o‘rin egallash uchun vosita bo‘lib xizmat qiladi.