6-mavzu. Ehtiyoj va qiziqio‘larning psixologik tasnifi. Shaxsning ustanovkasi e’tiqodi va dunyoqarashi. Reja

2.Ehtiyoj va zaruriyat tushunchasi.
Moddiy ehtiyojlarga kishining moddiy predmetlarga qaramligi (ovqatlanishga, qiyinishga, uy-joyga, maishiy turmush ashyolariga va boshqa narsalarga ehtiyoj sezish), ma’naviy ehtiyojlarda esa ijtimoiy ong mahsuliga tobeligi ifodalanadi. Ma’naviy ehtiyojlar ma’naviy madaniyatni yaratish va o‘zlashtirishda o‘z aksini topadi. Kishi o‘z fikr - mulohazalari va tuyg‘ularini boshqalar bilan baham qurishga, kitoblar va jurnallar o‘qishga, kinofil’mlar qurishga, musiqa tinglashga va shu kabilarga ehtiyoj sezadi.
Ma’naviy ehtiyojlar moddiy ehtiyojlar bilan uzviy bog‘liqdir. Ma’naviy ehtiyojlarni qondirish uchun, moddiy ehtiyojlar predmeti hisoblanmish moddiy narsalar (kitoblar, gazetalar, yozuv va nota qog‘ozlar, buyoklar va shu kabilar) talab qilinishi shubxasiz. ehtiyojlarning qondirilishi bilan bog‘liq bo‘lgan faoliyatga undovchi va uning yo‘nalishini belgilovchi sabablar MOTIVLAR deb ataladi. Unda sub’yektning faolligi nomoyon bo‘ladi. ehtiyojlar kishi faolligi va barcha turlarining mohiyatini, asosiy harakatlantiruvchi kuchini tashqil etarkan, u holda motivlar ushbu mohiyatning konkret, rang - barang ko‘rinishlari sifatida nomoyon bo‘ladi. Motivlar yoki motivlashtirish psixologiyada sub’yektning xulq - atvori va faoliyati yo‘nalishini belgilab beradigan sabablar sifatida qaraladi.
Motivlar biri-biridan ehtiyojlar turlariga qarab farqlanadi. ehtiyoj motivlarda nomoyon bo‘ladi. Murakkab faoliyat asosida bir vaqtning o‘zida bir qancha motivlar yotadi. Inson hatti-harakatining asosida yotgan bunday motivlar guruhiga motivlar tizimi deyiladi.
3.Ehtiyoj holat sifatida.
Ehtiyojlar-inson yoki hayvonning normal yashashi uchun zarur bo‘lgan yetishmovchilikni aks ettiruvchi psixik yoki fiziologik keskinlik holatidir. Ehtiyojlar holat sifatida sub’yektning hayotiy faolligining shu ma’noda manbai hisoblanadiki, yuz bergan keskinlikni yo‘qotishga qaratilgan sezilarli ta’sir kuchiga ega.

Ehtiyoj holat sifatida namoyon bo‘lganda inson hoxishidan kelib chiqadi. Tanlov huquqi bu bir mas’uliyatdir. Insonning u yoki bu yo‘ldan, u yoki bu fikrdan birining tanlash imkoniyatiga ega bo‘lishi, uning xato qilish huquqi mas’uliyat tuyg‘usini paydo qiladi. Aynan mas’uliyat bor joyda yangi fikrlar, yangi g‘oyalar tug‘iladi, boqimandalik kayfiyatidan qutulish mumkin bo‘ladi.