6-Mavzu. Axloqiy qadriyatlar falsafasi (Etika) Reja

Nikoh va oila. 
Nikoh tushunchasi erkak va ayol kishi o`rtasidagi munosabatlarning 
jamiyat tomonidan saktsiyalanadigan va tartibga solinadigan, ularning bir-biriga va 
farzandlariga nisbatan huquq va majburiyatlarini belgilab beradigan shaklini anglatadi. 
Oila – nikohga yoki qon-qorindoshlik munosabatlarga negizlangan kichik guruh bo`lib, 
uning a`zolari maishiy hayotining umumiyligi, o`z-aro axloqiy mas`uliyat va o`z-aro 
yordam bilan bog`langan. Oilaning yuridik asosi erkak va ayol o`rtasidagi nikoh 
munosabatlarning 
jamiyatda 
mavjud 
bo`lgan 
qonunlarga 
mos 
ravishda
rasmiylashtirilishidir. oilaning axloqiy-diniy negizlari cherkov obro`siga tayanadi. 
 
Oila 
– jamiyatning birlamchi, elementar bo`g`ini, u er va xotin, ota-ona va farzandlar 
o`rtasidagi munosabatlarni ifodalaydi, oila barqaror ijtimoiy jamoa sifatida namoyon 
bo`ladi. oila bir qator funktsiyalarni bajaradi: 
- reproduktiv (odamni dunyoga keltirish, farzandning tug`ilishi, odamzod naslini 
davom ettirish); 
- tarbiyaviy (farzandlarni tarbiyalash, ularning ijtimoiylashuvi, ularga an`analarni, 
mehnat ko`nikmalarini etkazib berish); 
- xo`jalik-maishiy (uy mehnatining turlari, uni tashkillashtirish va oila a`zolari 
o`rtasida taqsimlash); 
- rekreativ (bo`sh vaqti va dam olishni tashkillashtirish); 
- psixologik himoya (o`z-aro hurmat, er-xotinlik va ota-onalik bo`rch, o`z-aro 
yordam). 
Oila – murakkab hodisa, u o`z ichiga nafaqat jinslar o`rtasidagi tabiiy munosabatlarni, 
balki er va xotini, ota-ona va farzandlar o`rtasidagi iqtisodiy va axloqiy aloqalarni ham 
qamrab oladi. Har bir insonning ijtimoiy va shaxsiy muammolarini echishda yordam 
beradigan o`z qarashlarini va tuyg`ularini ifodalashga, qo`llab-quvvatlash topishga, 
kengashishga, qiziqish bildirishga, qayg`udash bo`lishga imkoniyat beradigan dilkosh 
muloqatga ehtiyoji mavjuddir. Muhabbatga asoslangan nikohda, oilada samimiylik, 
ishonch, o`z-aro hurmatga to`la alohida atmosfera yaratiladi. 
Erkak va ayolning o`rtasidagi munosabatlarning ixtiyoriyligi va teng huquqliligi 
barcha joyda, ayniqsa oilada bo`lishi kerak. Nikoh iqtisodiy muhtojlikning ham, ota-
onaning majburlashining ham natijasi bo`lmasligi kerak. Idealda nikoh muhabbatga 
asoslanishi zarur. 
Muhabbat o`z yo`liga, lekin oilaviy munosabatlar omillarining biri maishiy hayotdir. 
Maishat deganda keng ma`noda hayotning ishlab chiqarish bilan bog`liq bo`lmagan 
sohalari tushuniladi, ya`ni kishi ishlab chiqarish va ijtimoiy faoliyatdan tashqarida 
bo`ladigan sharoitlar. Maishat faqat uydagi fayz, qo`layliklardangina iborat emas va 
oilaviy munosabatlar bilan cheklanib qolmaydi. Maishat – bu kishilarning kundalik 
hayotining rang-barang shakllari: ular kaerda va qanday ovqatlanadi, kiyinadi, qanday 
hordiq chiqaradi, kun tartibi, urf-odat va an`analari, bir biri bilan muloqati qanday va 
h.k.
Nikoh-oila munosabatlari tarixiy jihatdan o`zgarib turadi.
Nikoh-oila munosabatlarining tarixiy shakllari 
promiskuitet 
Guruhiy nikoh 
Poligam oila 

---