+6-маъруза

6-ma’ruza. Sun’iy intellekt masalalarini holatlar fazosida namoyish etish

Reja:

1. 
   Sun’iy intellekt tizimlarining masalalari.
   
2. 
   Sun’iy intellekt masalalarini echishning umumiy uslublari.
   
3. 
   Sun’iy intellekt masalalarini echishning usullari.
   
   1. 
      Predmet soha xususiyatlari va masalalarni echish usullarini sinflash.
      
   2. 
      Holatlar fazosida echimni izlash.
      
      1. 
         Holatlar fazosida echimni izlash usullari.
         
      2. 
         Chuqurligi bo’yicha izlash strategiyasi.
         
      3. 
         Kengligi bo’yicha izlash strategiyasi.
         
      4. 
         Evristikli izlash.
         
         1. 
            А* algoritmi.
            

Tayanch iboralar: Sun’iy intellekt (Artificial Intelligence), statik va dinamik masalalar (static and dynamic problems), bilimlarni namoyish etish (knowledge representation), interpretatsiya (interpretation), diagnostika (diagnostics), bashoratlash (prediction), rejalashtirish (planning), loyihalash (design), o’rganisg (training), boshqarish (control), vektorlar (vectors), matritsalar (matrix), graflar (counts), operatorlar (operators), maqsadli holat (targetstate), tupikli tugunlar (deadlock tops), holatlar fazosida echimni izlash (statespace search), birma-bir tekshirish (exhaustive search), kengligi bo’yicha birma-bir tekshirish (toomuc hindepth), evristik algoritm (heuristic algorithm), echimlar daraxti (decision tree), iyerarxikli va alternativli fazolar (hierarchical and alternative space), ochiq va yopiq tugunlar (opening and closing thetopof), marshrut (route), tartiblangan birma-bir tekshirish algoritmi (algorithm ordered strumming).

1. Sun’iy intellekt tizimlarining masalalari

Sun’iy intellekt tizim(SIT)larining masalalari turli predmet sohalarni qamrab olgan bo’lib, ular orasida bizness, ishlab chiqarish, tibbiyot, loyihalash va boshqarish tizimlari kabilar ilg’or sohalar hisoblanadi. Keltirilgan masalalarni umumiy xususiyatlari bo’yicha quyidagicha sinflash mumkin [1-4, 8-10].

1. 
   Tahlil va sintez qilish masalalari. Tahlil qilish masalasida obyekt modeli beriladi va ushbu modelning noma’lum parametrlarini aniqlash talab etiladi. Sintez qilish masalasida obyekt modelining noma’lum xarakteristikalarini qanoatlantiruvchi shartlar beriladi va ushbu obyektning modelni qurish talab etiladi.
   
2. 
   Statikli va dinamikli masalalar. Statikli masalalarda echimlarni hosil qilish jarayonida vaqt hisobga olinmaydi va olam haqidagi bilimlar o’zgarmas deb qaraladi. Dinamikli masalalarda esa yuqoridagining aksi qaraladi.
   
3. 
   Bilimlarni namoyish etish ucun umumiy tasdiqlardan foydalanish. Bunda foydalaniladigan umumiy tasdiqlarda aniqlanadigan aniq obyektlarga ochiq havolalar berilmaydi.
   

4. 
   Xususiy havolalardan foydalanish. Bunda aniq obyektlarga havolalarni o’z ichiga oluvchi xususiy havolalardan foydalaniladi.
   

Echiladigan masalalarni quyidagi tiplarga ajratish mumkin:

• 
  interpretatsiyalash – ma’lumotlarning ma’nosini aniqlash jarayoni;
  
• 
  tashhislash –obyektlarni anglash yoki tizimning nosozligini aniqlash;
  

• 
  monitorihglash-haqiqiy vaqt oralig’ida ma’lumotlarni uzluksiz izohlash va ba’zi parametrlarning etarli chegaralardan chiqishi haqida signallar berish;
  
• 
  bashoratlash-oldingi va hozirgi modellar asosida obyektlar harakatining rejasini qurish;
  
• 
  rejalashtirish-ba’zi funksiyalarni bajarish qobilyatiga ega obyektlarning harakat rejasini qurish;
  
• 
  loyihalash-oldin mavjud bo’lmagan obyektni yaratish va oldindan aniqlangan xossalar asosida obyektlarni hosil qilishni tasniflashga tayyorlash;
  
• 
  o’rganish-obyektlar haqidagi ma’lumotlarni o’rganish uslubiyoti;
  
• 
  boshqarish-tizimlar funksiyasi bo’lib, tizimlarning qandaydir rejimda faollashuvini qo’llab quvvatlash yoki qandaydir berilgan vazifani bararishga mo’ljallangan murakkab tizimlarning harakatini boshqarish;
  
• 
  qaror qabul qilishni qo’llab-quvvatlash- protseduralar majmuasi bo’lib, u qaror qabul qilish uchun zarur ma’lumotlar bilan ta’minlangan bo’ladi va qaror qabul qilish jarayoni uchun ko’rsatmalar beradi.
  

Masalalarni namoyish etish uslubini tanlashda odatda ikkita holat e’tiborga olinadi [1, 5-7]:
-masalalarni namoyish etish haqiqiylikni etarli aniq modellashtirishi zarur;
- masalalarni namoyish etish uslublari shunday bo’lishi kerakki, ushbu masalani echish EHM (echuvchi) uchun qulay bo’lsin.

2.