6-маъруза. Компьютер архитектураси Режа

Хизматчи дастурий таъминот.
Бу дастурлар ҳам асос дастурий таъминот билан, ҳам тизимли 
дастурий таъминот дастурлари билан боғланган. Хизматчи дастурларнинг асосий вазифаси (уларни 
утилиталар деб ҳам аталади) компьютер тизимини текшириш, созлаш ва тузатишдан иборатдир. Кўп 
ҳолларда улар, тизимли дастурларнинг функциясини кенгайтиришга ва яхшилашга мўлжаллангандир.
Баъзида, бу дастурлар, бошиданоқ ОТ таркибига киритилган бўлиши мумкин, баъзида эса улар ОТ 
функциясини кенгайтиришга хизмат қилади. 
Амалий дастурий таъминот.
Бу сатх дастурий таъминоти, мазкур иш жойида аниқ масалаларни 
ечишга ёрдам берадиган амалий дастурлар мажмуасини ташкил этади. Бу масалалар қамраб олган соҳалар 
жуда кўп бўлиб, улар ишлаб чиқариш, илмий-техник, ижод, ўқитиш ва дам олишга мўлжалланган 
масалаларини ўз ичига олади. Бу дастурлар кўпфункционаллиги сабаби, инсон фаолияти ҳар хил соҳалари 
учун амалий дастурлар ва иловалар мавжудлигидир. 
Демак амалий дастурий таъминот ва тизимли дастурий таъминот ўртасида ўзаро бевосита алоқа 
бор экан (биринчиси иккинчисига таянади), ҳисоблаш тизими универсаллиги, амалий дастурий таъминот 
оммавийлиги ва компьютер функционал имкониятлари кенг кўламлиги фойдаланилаётган операцион тизим 
Амалий дастурий таъминот 
Асос дастурий 
Тизимли дастурий 
Хизматчи дастурий таъминот 

---

типи, унинг ядроси қандай тизимли воситаларни ўз ичига олганлиги ва у уч томонлама ўзаро боғланиш, 
яъни инсон – дастур – қурилма боғланишни қай тарзда таъминлашига бевосита боғлиқдир. 
Матн редакторлари (тахрирлагичлар).
Амалий дастурларнинг бу синфи дастурларнинг асосий 
функцияси матнли маълумотларни киритиш ва тахрирлашдан иборатдир. Қўшимча функциялари эса 
киритиш ва таҳрирлаш жараёнини автоматлаштиришдир. Маълумотларни киритиш, чиқариш ва сақлаш 
учун, матн редакторлари тизимли дастурий таъминотни чақиради ва ундан фойдаланади. Аммо бу ҳолат 
ихтиёрий амалий дастурлар учун ҳам хосдир.
Компьютер тизими билан ўзаро мулоқатда бўлиш кўникмаларини ҳосил қилишда ва амалий 
дастурий таъминот билан танишишда, ишни одатда матн редакторларидан бошлашади.