6- mavzu. O‘rtacha miqdorlar



Download 92,17 Kb.
bet2/8
Sana03.01.2022
Hajmi92,17 Kb.
#314187
1   2   3   4   5   6   7   8
Bog'liq
6- MAVZU O‘RTACHA MIQDORLAR

6.2. Analitik o‘rtachalar
Statistik kuzatish ma’lumotlarini jamlash, guruhlarga ajratish, mutlaq va nisbiy miqdorlarni aniqlash jarayonida juda katta va boy faktlarga ega bo‘lamiz. Ularni qayta ishlashda o‘rganilayotgan hodisalarning xususiyatlariga qarab qator vazifalar paydo bo‘ladi va ularni echish uchun o‘rtachalar zarur. Matematik statistika darajali o‘rtachadan turli xil o‘rtachalarni chiqaradi:

Holatni olingan natija haqiqiy real xarakterlamaydi, chunki daraja qancha katta bo‘lsa, o‘rtacha miqdor ham shuncha katta qiymatga ega bo‘ladi. Masalan, quyidagi raqamlar asosida o‘rtacha hisoblaylik. Uchta tug‘ilgan bolaning og‘irligi 2,3 va 4 kg. O‘rtacha og‘irlikni hisoblaylik:


1.
2.
3.
4.
Ko‘rinib turibdiki, bir xil ma’lumotlar asosida hisoblangan o‘rtachalar o‘zaro teng emas va bo‘lishi ham mumkin emas. Bu holat, prof. A.Boyarskiy taklif etgan “o‘rtachalarning majorantlik” qoidasiga mos keladi:






z=1 - o‘rtacha arifmetik;

z=0 - o‘rtacha geometrik;

z=-1 - o‘rtacha garmonik;

z=2 - o‘rtacha kvadratik formula.


Qayisi bir formulani qachon qo‘llash kerak? Bu juda muhim masala. Birinchi shart formulani ko‘r-ko‘rona qo‘llash butunlay noto‘g‘ri. SHuni esda tutish kerakki, berilgan ma’lumotlarni qandayligidan qat’iy nazar, ularni mantiqiy tahlil qilish kerak va shundan keyin o‘rtachaning bironta shaklini qo‘llab, uni umumlashtirish, ya’ni o‘rtachasini hisoblash mumkin. Masalan, qanday ma’lumot mavjudligidan qat’iy nazar mantiq bo‘yicha bitta aksiyadorga to‘g‘ri keladigan aksiyalar soni yoki o‘rtacha ish haqini hisoblash uchun chiqarilgan barcha aksiyalarni aksiyadorlar soniga, ish haqi fondi esa ishchilar soniga bo‘linadi. Boshqa yo‘li yo‘q va bo‘lishi ham mumkin emas. O‘rtachani hisoblash uchun quyidagi tushuncha va ishoralarni kiritaylik: o‘rtacha hisoblanadigan belgi o‘rtalashtirilayotgan belgi deyiladi va bilan ishoralanadi; o‘rtalashtirilayotgan birliklarning har biri variantlar deyiladi va x1;x2;x3; . . . xn bilan ishoralanadi; individual belgilarning qaytarilishi (takrorlanishi) chastota deyiladi va f harfi bilan ishoralanadi.


Download 92,17 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish