6 – Mavzu. Chorvachilik (qoramolchilik, qo‘ychffik, echkichilik) tarmoqlari iqtisodiyoti

185+175,6 = 360,61;

360,6-59,9-3,1-203,2 = 94,4 t

Keyin tirik vaznining 1 t ortishi tannarxini hisoblaymiz. Yirik shoxli qoramolni o‘stirish va boqish uchun ketgan hamma xarajatlar 2900 ming so‘mni, shu jumladan, go‘ngni tozalash uchun xarajat - 57 ming so‘mni tashkil etdi.

2900-57 = 2843 ming so ‘m

2843:94,4 = 30120 so‘m

Cho‘chqachilik mahsulotlari yetishitirshda tannarxning quyidagi ko‘rsatkichlari hisoblab chiqiladi: yangi tug‘ilgan cho‘chqa bolasining 1 t tirik vazni tannarxi, cho‘chqa bolalari boqilganda 1 t tirik vaznining o‘sishi, o‘stirilgan va boqilgan 2 oylik cho'chqa bolalarining 1 t boqishdagi tirik vazni. Cho‘chqachilikda mahsulot tannarxini hisoblab chiqish metodikasi o‘sgandagi yirik shoxli qoramollarning 11 tirik vazni tannarxini aniqlashga o‘xshash.

Qishloq xo‘jaligi korxonada 1 t tirik vaznda o‘sishning tannarxini hisoblashdan tashqari hamma yoshdagi yosh mollaming bo‘rdoqiga boqilayotgan katta yoshdagi chorva mollari va parrandalarning ishlab chiqarishdagi 1 t tirik vazni tannarxi ham hisoblanadi. Bu yosh mollami asosiy podaga o‘tkazilayotganda qiymatini aniqlashda, realizatsiya qilingan va so'yilgan chorva mollaming to‘liq tannarxini hisoblashda va chorva molining yil oxiridagi qiymatini hisoblashda kerak bo'ladi.

1. 
   t tirik vazndagi chorva moli tannarxini hisoblash metodikasining mohiyati (17.2-jadval) shundaki, tirik vazndagi mol bosh sonining yil boshida qolgan qoldig‘i va qiymati hamma turdagi kelib tushganlarga (nasi olish, o‘sish, sotib olish va b.) qo‘shiladi va jami bo‘yicha umumiy summasini aniqlanadi. Keyin jami qator bo‘yicha tirik vazniga chorva moli qiymatini bo‘lish yo‘li bilan 1 ta tirik vazn tannarxi hisoblanadi.
   

Chorva molining 1 t tirik vazni tannarxi, qanday yo‘q bo‘lganidan qat’iy nazar, chorva mollari umumiy qiymatini aniqlashda o'zgarishsiz olinadi. Chiqib ketishning har bir qatori bo‘yicha 1 t tirik vaznni chorva molining mos keluvchi umumiy tirik vazniga ko‘paytirish kerak.

Yil oxirida molning bosh soni, uning tirik vazni va qiymati kelib tushishning jami qatoridan molning yo‘qolishini ayirib, aniqlanadi.

Qishloq xo‘jaligi tashkilotlarida chorvachilik mahsulotlarini qayta ishlashda sutni yog‘ga qayta ishlash keng tarqalgan qayta ishlash jarayoni ikki bosqichdan iborat.

Birinchi bosqich sutdan 30-40% yog‘li qaymoq va qo‘shimcha mahsulot - yog‘sizlantirilgan sut olish uchun separatordan o‘tkazish. Ikkinchi bosqich - qaymoqni pasterizatsiyalash va uni to sariyog‘i va qo‘shimcha mahsulot - yog‘i olingan sut olingunga qadar urib aralashtirish.

17.2-jadval

Chorva moli tirik vazni tannarxini aniqlash

Ko‘rsatkichlar	Yirik shoxli mollar			Cho‘chqalar
	soni, bosh	tirik vazni, t	qiymati ming so‘m	soni, bosh	tirik vazni, t	qiymati ming so‘m