5A311001 – “Texnologik jarayonlar va ishlab chiqarishni avtomatlashtirish”

XULOSA……………………………………………………………………..
ADABIYOTLAR ROʻYXATI………………………………………………
ILOVALAR…………………………………………………………………..
KIRISH
Olib borilgan ilmiy-izlanishlar shuni ko’rsatadiki, xorij mamlakatlarida xamda Respublikamizda neftni qayta ishlash, neft-gaz sanoati jadal suratlar bilan rivojlanmoqda. Mamlakatimiz mustaqillikka erishgan yillardan boshlab ishlab chiqarishning asosiy soxalaridan xisoblangan neft va gaz sanoatiga katta e’tibor qaratildi. Bu borada Birinchi Prezidentimiz I.A.Karimovning 1992 yildagi neft va gaz soxasini rivojlantirish to’grisidagi qaror va farmonlari asosida soxada qilinishi kerak bo’lgan ishlar ko’lami belgilab olingan edi.
Respublika yoqilg’i-energetika mustaqilligiga erishish maqsadida mavjud ishlab turgan zavodlar qatoriga yangi zavodlar qurishga kirishildi. Yangi quriladigan zavodlar ishga tushirilishi bilan ichki bozordagi yo’qilg’i maxsulotlariga bo’lgan talabni qondirish bilan birgalikda tashqi bozorga ham maxsulot chiqarish ko’zda tutilgan.
O’zbekiston mustaqillikka erishgunga qadar neft va gazni qayta ishlash zavodlari Oltiariq (1960 yil), Farg’ona (1958 yil) va Muborak (1971 yil) gazni qayta ishlash zavodlari qatoriga 1997 yil avgustda ishga tushirilgan Buxoro neft va gaz kondetsatini qayta ishlash mo’ljallangan zavod va 2001 yilda Sho’rtan gaz-kimyo majmuasi qo’shildi.
Respublikamizda neft kimyosi va organik sintez moddalar olishni ko‘paytirish maqsadida 17 fevral 1998 yil «O‘zbekneftgaz” va «ABB Lummus Global”(AQSh), «ABB Soimi» (Italiya), «Nisho Ivai», «Toyoinjiiring» (Yaponiya) kompaniyalari o‘rtasida gaz kimyo majmuasini loyihalash, qurilmalarni yetkazish, o‘rnatish va ishga tushirish bo‘yicha shartnoma imzolandi. 2001 yil oxirida Sho‘rtan gaz kimyo majmuasi ishga tushirildi va 2002 yil 15 avgustidan birinchi o‘zbek polietileni chiqarildi.
Hozirda Respublikamizda jahon sifat andozalariga mos keluvchi tayyor neft mahsulotlarini tashqi bozorga chiqarish uchun bir qator ijobiy ishlar amalga oshirilmoqda. Ayniqsa, neftni qayta ishlash jarayonini axborot - kommunkasiya texnologiyalari asosida boshqarishni tashkil etish, neftdan olinadigan mahsulotlarning sifatini oshirish va ekologik toza mahsulotlarni ishlab chiqish muhim masala hisoblanadi.
Ishlab chiqarish korxonalarining hamda aholining yuqori sifatli neft maxsulotlariga va gazga bo‘lgan ehtiyoji kundan kunga ortib bormoqda. Ammo bugungi kun talabi shundan iboratki, yuqori sifatli neft maxsulotlarini hamda gazni ishlab chiqish, zamonaviy texnika va texnologiyalarni mukammal biladigan, uz kasbi bo‘yicha to‘la bilimga ega bo‘lgan kadrlarni yetishtirish hisoblanadi. Shu nuqtai nazardan ushbu soha bo‘yicha yetuk kadrlarni yetishtirish hozirgi kunning dolzarb masalalaridan biri hisoblanadi.
Ishlab chiqarishga zamonaviy texnika va texnologiyalarni joriy etish, texnologik reglamentga muvofiq asosiy parametrlarni nazorat qilish va optimal avtomatik boshqarish tizimini tashkil etish, eksportbob maxsulotlar ishlab chiqarishga zamin yaratmoqda. Mana shunday yangi texnologiyalarni o‘rganish, xozirgi kunda yetishib chiqayotgan yosh kadrlarning zimmasiga ma’suliyatli vazifalarni qo‘ymoqda.
Mavzuning dolzarbligi. Shu nuqtai nazardan, ushbu magistrlik dissetratsiyasi mavzusida neftni qayta ishlash korxonalarida saqlash jarayonidagi texnologik parametrlarini nazorat qilish, rostlash va boshqarishda axborot kommunikasiya texnologiyalari qo‘llash, boshqarish sistemasining dasturiy ta'minotini ishlab chiqish dolzarb masala etib belgilangan.
Bundan tashqari, jarayondagi texnologik parametrlar datchiklarining dinamik xarakteristikalari, qullaniladigan kontrollerlarning ishlash printsipi, qo‘llanilish soxalari tahlil etilib, texnologik tizimning funksional sxemalari hamda avtomatik boshqarish sistemasining optimal variantlari bo‘yicha taklif va mulohazalar keltiriladi.