|
Rawajlanǵan Evropa mámleketlerinde innovacion iskerlikti basqarıw.
Evropa mámleketleriniń qásiyetleri tómendegilerden ibarat: tábiyiy resurslar, jer hám is kúshiniń qımbatılıǵı, joqarı dárejedegi xalıq tıǵızlıǵı, islep shıǵarıw texnologik dárejesiniń joqarılıǵı, mádeniyat, tariyxıy dástúrlerge qarata unamlı múnásebet, zárúr azıq-awqat ónimleriniń bahası mámleket tárepinen qadaǵalanıwı; islep shıǵarıwdı basqarıwda xalıqara hám Evropa standartlarınan paydalanıw; ónimlerdi sertifikaciyalaw; innovacion iskerlikti indikativ rejelestiriw; xalıq xojalıǵınıń pán talap bolǵan tarmaqlarınıń rawajlanıwı; islep shıǵarıwdı koncentraciya hám kooperativlestiriw dárejesi joqarılıǵı, bunıń nátiyjesinde usı mámleketlerde tirishilik dárejesiniń joqarılıǵı.
Evropa birlesken mámleketlerinde innovacion iskerlikti aktivlestiriwge úlken itibar berilmekte. Evropa awqamında innovacion siyasattıń tiykarǵı baǵdarlarına tómendegiler kiredi:
jalǵız antimonopoly nızamshılıqtı islep shıǵarıw;
úskenelerdiń amortizaciyasın tezlestiriwshi sistemadan paydalanıw;
ITTKIni imtiyazlı salıqqa tartıw;
Kishi ilimtalap biznesti xoshametlew;
Úlgi texnologiyalar tarawı boyınsha innovaciyalardı mámleket tárepinen tuwrıdan-tuwrı qarjılantırıw;
Yniversitet, pán tarawı menen ilimtalap ónimlerdi islep shıǵarıp atırǵan firmalar birge islesiwin qollap quwatlaw.
Evropa awqamı innovacion iskerliginiń tiykarın 1985-jılda qabıl qılınǵan «Texnologiyalar, innovaciya hám almasıwdıń xalıqara infradúzilmesin rawajlantırıw rejesi» quraydı. Bul hújjettiń tiykarǵı maqseti –milliy hám onnan joqarı dárejede ilimiy izzertlew nátiyjelerin tayar ónimge en jaydırıw processin tezlestiriw hám ápiwayılastırıw hámde Evropa awqamında innovaciyalar tarqalıwın qollap quwatlawdan ibarat. Bul rejeniń «Innovaciya tarawında mámleketlerara kooperaciya» bóliminde innovaciyalardı basqarıw hám texnologiyalardı almasıw boyınsha funkciyonal konsalting xızmetin shólkemlestiriw hám xızmet kórsetiliwi rejelestirilgen.
Keyingi bólimde joqarıdaǵı rejeniń orınlanıwı muwapıqlastırıp barıw máseleleri jarıtılǵan. Úshinshi bólimde innovaciya hám texnologiyalar boyınsha xabar almasıw sistemasın dúziw, patent sistemasın, unifikaciya hám standartlawdı jetilistiriw baǵdarları, tórttinshi bólimde bolsa kem rawajlanǵan mámleketlerdiń (Greciya, Irlandiya) innovacion imkaniyatların kóteriw boyınsha ilajlar jarıtılǵan.
1988 jıldan baslap Evropa awqamında ITTKI nátiyjelerin tarqatıw boyınsha «ВЭЛЬЮ» dástúri ámel qılmaqta.
Evropa mámleketleriniń dúnya joqarı texnologiya bazarlardaǵı úlesiniń kemeyiwi aldın alıw boyınsha tómendegiler qabıl qılındı:
ЭКСПРИТ- 1984- jılda qabıllanǵan, axborat texnologiyaları sisteması sheńberinde ilimiy izzertlewler Evropa strategik dástúri, (250 kompaniya hám 3 mıń izzertlewshiler qatnasadı).
РАСЕ-1985 jılda qabıllanǵan, Evropada baylanıstıń jetik usılların izzertlew.
ЭВРИКА- Franciya baslaması menen 1985 jılda qabıllanǵan kompleks dástúr. Onıń maqseti –Amerika hám Yaponiya korporaciyaları tárepinen básekige qarsı tura alatuǵın, alyans jolı menen payda bolǵan iri Evropa sanaat kárxanaların xoshametlew, Evropa ITTKIlardıń 6 tarawı boyınsha jumıslardı shólkemlestiriw, muwapıqlastırıw: optronika; jańa materiallar; joqarı EHM, kúshli lazerlar; bólekshelerdi tezlestiriwshilar, jasalma intellekt.
Evrikanıń joqarı organı –qatnasıwshı mámleketler ministrları dárejesinde jılına eki márte bolatuǵın jıynalıs. Jumısshı organı – 7 qániygeden hám 6 texnik xızmetkerden quralǵan hám Bryusselda jaylasqan sekretariyat.
ITTKIni xabar menen támiyinlewdi jetilistiriw maqsetinde Evropa axborat orayı (EAO) shólkemlestirilgen hám ol 1995 jılda UllI Britaniyada jaylasqan 21 topardan hám Evropanıń basqa mámleketlerinde 210 topardan quralǵan edi. EAO 25% ke Evropa awqamı tárepinen qarjılastırılsa, qalǵan 75% - qáwenderdiń qarjıları hám pullıq xızmet kórsetiw esabına alınǵan qarjılar tiykarında iskerlik alıp baradı.
JUWMAQ
Búgingi kúnde dúnya ekanomikasında ámelge asırılıp atırǵan túp reformalar, izleniwler, jańalanıwlar hám óz náwbetinde túrli mámleketler arasında rawajlanıp atırǵan integraciyalasıw shárayatında zamanǵa say jasaw tártibine aylanıp barmaqta. Sonı da aytıp ótiw kerek, túrli mámleketler óz ekanomikasın rawajlantırıwda, dúnya hám jámiyetinde múnásip orın iyelew maqsetinde hár tarawda hár túrli is-ilajlar alıp baradı hám bunda tiykarınan bilimli, aqıllı, dúnya qarası keń oylap tabıwshı yaǵnıy innovatorlarǵa mútájlik sezedi. Bunda olar ózine tán hám mas intellekt iyeleri ushın shárt-shárayat jaratıp beredi. Ózbekstan Respublikasında da bul tarawda aytarlıqtay jumıslar alıp barılıp, bul óz náwbetinde ámelge asırılıp atırǵan innovaciyalardı tártipke salıwdı talap etedi. Bul boyınsha Mámleketimiz Prezidenti Shavkat Miramanovich Mirziyoyev tárepinen 2018-jıl 21-sentyabrde “2019-2021-jıllarda Ózbekstan Respublikasın innovacion rawajlantırıw strategiyası” haqqında PP 5544 sanlı Pármanı qabıllanǵanı pikirimizdi tastıyıqlaydı.
Biz bul kurs jumısında Ózbekstan innovaciya procesin tártipke salıwdıń mámleketlik strategiyasınıń mánisi, innovaciya processiniń tiykarǵı baǵdarların, mámleket organlarınıń innovacion tarawdaǵı funksiyaları, tásir etiw usılları hám shet el tájriybelerin kórip shıqtım. Jumıstı orınlaw barısında innovacion strategiyalıq menejment páninen fundamental bilimlerimiz tiykarında oqıw hám ilimiy ádebiyatlardan keńnen paydalanıp, usı temaǵa baylanıslı kóplegen túsiniklerdi talıqlap úyrendik. Kurs jumısında innovacion strategiyanı rawajlantırıwda mámleket organlarınıń wazıypaları, imkaniyatlar hám shet el tájriybeleri menen salıstırǵan halda maǵlıwmatlarǵa iye bolamız.
Jumıstıń birinshi babında innovacion rawajlanıw strategiyasınıń mánisi, maqset hám wazıypaları, mámleket innovacion siyasatın qáliplestiriw hám onıń tiykarǵı baǵdarları haqqında maǵlıwmatlar keltirildi. Ekinshi babında Innovacion iskerlikti mámleket tárepinen tártipke salıw, innovacion iskerlikti mámleket tárepinen basqarıwdıń shet el tájriybeleri boyınsha maǵlıwmatlar keltirip ótilgen. Bul kurs jumısın jazıw barısında kóplegen túsiniklerge iye boldım.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
