5-sinf Adabiyot Sana

5.Baholash.(3 daqiqa)

6.Uyga vazifa. (2 daqiqa) Hayoti va ijodini o’rganish.
O’TIBDO’: M.Murodova

5 -“V”SINF ADABIYOT SANA: 13.03.2018

Mavzu: Ruboiylardan o’qish va tahlil .

Darsning maqsadi:

- Bobur ruboiylari bilan tanishtirish;

-buyuk ajdodlarga hurmat,yuksak insoniy fazilatlar ruhida tarbiyalash;

-mustaqil fikrlash qobiliyatini rivojlantiish.

Dars turi: yangi bilim beruvchi

Dars metodi: suhbat, blits savollar

Dars jihozi: darslik, Bobur portreti, Bobur asarlari

Darsning borishi:

1.Tashkiliy qism: (5 daqiqa) a) salomlashish; b) davomat c) ma’naviy daqiqa

2.O’tilgan mavzuni takrorlash. ( 5 daqiqa)

1.Bobur qachon va qayerda tavallud topgan?

2.Bobur necha yoshida taxtga o’tirdi?

3.Bobur qanday janrlarda ijod qilgan?

4. “Bobur” so’zining ma’nosi?

3. Yangi mavzu . (15 daqiqa)

Boburning shoirligi o’zining takrorlanmas lirik ohanglari bilan butun insoniyatni rom etib kelmoqda.Uning se’rlarida vatanparvarlik ,yor va diyor so’g’inchi,yuksak ma’naviy fazilatlar tarannumi ustuvorlik qiladi. Bobur zullisonayn shoir bo’lib,o’zbek va fors tillarida ijod etgan.U o’z ona tilisidagi she’rlarini to’plab,1519-yilda “Kobul devoni”ni ,1528-1529-yillarda esa “Hind devoni”ni tuzgan.Ammo “Kobul devoni ”topilgan emas.Saqlanib qolgan she’rlarining miqdori 400 dan ortiq.Shundan 119 tasi g’azal,231 tasi ruboiy .Bobur bulardan tashqari tuyuq ,fard masnaviy,qit’a,muammo kabi janrlarda ham ijod qilgan .

“Ruboiy” arabcha so'z bo'lib, to'rtlik degani. Sharqda keng tarqalgan she'r turi, lirik janr. To'rt satrdan iborat bo'ladi. Ko'pincha birinchi, ikkinchi, to'rtinchi satrlari qofiyalanib keladi. Harflar bilan ko'rsatganda a-a-b-a shaklida bo'ladi. Ba'zan har to'rt satri o'zaro qofiyalanishi (a-a-a-a) mumkin. Qofiya misra oxiridagi ohangdosh so'zdir. Radif misra oxiridagi takrorlanuvchi so'zdir. Masalan: Har kimki vafo qilsa, vafo topqusidur,

Har kimki, jafo qilsa, jafo topqusidur.

Yaxshi kishi ko'rmagay yomonlik hargiz,

Har kimki, yomon bo'lsa, jazo topqusidur.

Qofiyadosh so'zlar: vafo-jafo-jazo: 1- 2- va 4-satrlar o'zaro qofiyalanyapti. Demak, qofryalanish tizimi a-a-b-a. Radif— topqusidur. Ruboiyda fikr tugallangan bo'lishi kerak. Yana muhim xususiyatlaridan biri shuki, ruboiy aruz vazni hazaj bahrining axram va axrab degan shakllaridagina yozilgan. Lekin keyingi yuz yilda bunga juda kam rioya qiladilar.