5-sinf Adabiyot Sana

Dars turi: yangi bilim beruvchi

Dars metodi: suhbat, blits savollar

Dars jihozi: darslik, Navoiy portreti, Navoiy asarlari

Darsning borishi:

1.Tashkiliy qism: (5 daqiqa) a) salomlashish;

b) davomat

c) ma’naviy daqiqa

2.Otilgan mavzuni takrorlash. (10 daqiqa)

1.O’ninchi maqolotda shoir nimalar haqida so’z yuritadi?

2.Shoir o’z fikrini izohlash uchun qo’llagan qiyoslar, o’xshatishlarni gapirib bering.

3. Sham bilan parvonaning, sozlangan va sozlanmagan cholg’uning to’g’rilik va egrilikka qanday aloqasi bor?

4.Qo’li egri odamni qayerda, qachon va qanday jazolangan?

3. Yangi mavzu . (15 daqiqa)

“Hayrat ul-abror” dostonining o’ninchi maqoloti rostlik,to’g’rilik tushunchalariga bag’ishlanadi.

Egrilikning ham, to’g’rilikning ham o’z ta’rifi bor. Egrilik yolg’ondan paydo bo’ladi, to’g’rilik haqiqatadan. Demak, muallif, yolg’on so’zlash, yolg’on harakat qilish egrilikka olib keladi deb hisoblatdi. Alisher Navoiy inson hayotda adashishi, chalg’ishi mumkin; lekin vaqti bilan o’z xatosini anglab va uni afsuslansa, uni tuzatishga urinsa, u holatda kechiriladi, deb tushuntiradi.

Islom dini aqidalari bilan yashagan davlatlarda qadim zamonlardanoq qo’li egri, o’g’ri odamlarning qo’lini kesib, jazolashgan. Shoir dostonda ana shu jazo usulini nazarda tutib, xalq qo’li egri odamlarning qo’lini kesib “to’g’rilaydi”, deydi.Kimki to’g’rilik yo’li qanday ekanligini bilmoqchi bo’lsa, bu yo’l ikki xil bo’ladi, deb aytadi. Birinchisi,to’g’ri so’z odam.Agar u to’g’ri so’zli bo’lsa,uning ishi,o’zi ham to’g’ri bo’lishi kerak. Ikkinchisi toifa kishilar andisha bilan, betgachoparlik qila olmay, “to’g’ri” deguvchilardir.Navoiy birinchi toifani maqullagan holda, ikkinchisi ham yomon emas, deydi.Chunki bunday kishilar asli egri maqsadlilar emas.Albatta, iloji boricha yolg’onni gapirmagan ma’qul. Ammo sharoit majbur etsa, toza ko’ngilda ish bitmog’I uchun yolg’onni tasdiqlash ayb emas.