5. Mehnatni boshqarish usullari. Reja

. Xodimlarni boshqarish funktsiyalari. 
Tashkilot foydalanadigan resurslar ichida eng muxim resurs - mehnat resurslaridir. 
Odamlarsiz tashkilot bo’lmaydi, demak, ular asosiy hal qiluvchi kuchdir. Boshqaruv nazariyasi 
va amaliyotning muhim yo’nalishlaridan biri ham mehnat resurslarini boshqarishdir. Mehnat 
resurslarini boshqarish bilan tashkilotlardagi xodimlar bo’limi shug’ullanadi. Ammo, 
tashkilotdagi barcha rahbarlar xodimlarni boshqarish usullari va yo’nalishlarini bilishlari shart. 
Mehnat resurslarini boshqarish quyidagi bosqichlardan iborat: 
1.
Mehnat resurslarini rejalashtirish. Korxonada kelajakda xodimlarga bo’lgan 
ehtiyojni aniqlash. 
2.
Xodimlarni to’plash. Ishga qabul qilinuvchilarning zaxirasini yaratish. 
3.
Tanlov. 
4.
Ish haqi va imtiyozlarni aniqlash. 
5.
Yo’naltirish va sharoitga moslashtirish. 
6.
O’kitish. 
7.
Mehnat faoliyatini baholash. 
8.
Mansabga ko’tarish, tushirish, boshqa ishga o’tkazish, ishdan bo’shatish. 
9.
Rahbar xodimlarni tayyorlash, xizmat mansabidan ko’tarishni boshqarish. Rahbar 
xodimlarning mehnat samarasini oshirish va qobiliyatlarini rivojlantirishga yo’naltirilgan dastur 
yaratish. 
Xodimlarni boshqarishda menejmentning barcha funktsiyalaridan foydalaniladi. 
Xodimlarni rejalashtirish, ularning ish faoliyatini tashkil etish, ular faoliyatlarini tahlil qilib 
borish va rag’batlantirish, xodimlardan foydalanish darajasini nazorat qilib borish va ular 
faoliyatlarini muvofiqlashtirish ishlari muntazam amalga oshirib boriladi.
QAYTARISH UCHUN SAVOLLAR: 
 
1.
Mehnat va uni boshqarishning xarakteri. 
2.
D.Mak-Gregorning ―X‖ va ―U‖ nazariyasi. 
3.
Xodimning mehnat salohiyati. Inson resurslarini boshqarishning nazariy 
muammolari. 
4.
Korxonalarda xodimlarni shakllantirish va ishni tashkil qilish. 
5.
5.Xodimlarga bo’lgan ehtiyoj va uni qondirish manbalarini aniqlash 
6.
Xodimlar salohiyatidan foydalanishni baholash. 
7.
Xodimlarni boshqarish funktsiyalari.