5-mavzu yo‘nalish O‘quv rejalari va dasturlari yo‘nalish O‘quv rejasidagi fanlarning mutaxassislarni shakllantirishdagi o‘rni va axamiyati o‘quv reja

5. Metrologiya, standartlashtirish va o‘zaro almashuvchanlik. 3 –semestrda o‘qitiladi.

Metrologiya–o‘lchashlar, o‘lchashlar tizimlari, ularning yagonaligi, mahsulot uchun talab etiladigan aniqlikka erishish usul va vositalari to‘g‘risidagi fandir. O‘lchashlarning metrologik ta’minotining me’yoriy huquqiy asosi ulchashlar yagonaligini ta’minlash davlat tizimi hisoblanadi. Metrologiya sohasidagi atama va tushunchalar MI 2247-98 da keltirilgan (GOST 16263-70 o‘rniga amalga kiritilgan).

Standartlashtirish- bu ishlab chiqarish va mahsulotlarning aylanish sohalarida bajarilayotgan ishlar va ko‘rsatilayotgan xizmatlar tartibliligini ta’minlashga yo‘naltirilgan, ular raqobatbardoshligini oshirish, maqsadida qoida va tavsiflarni o‘rnatish bo‘yicha amalga oshiriladigan tadbirlar majmuasidir.

O‘zaro almashuvchanlik–ta’mir ishlarida berilgan sifat ko‘rsatkich-larini saqlagan holda qo‘shimcha ishlov bermasdan detallar va uzellarni yig‘ish va ularni almashtirishni ta’minlovchi prinsiplardir. O‘zaro almashuvchanlik konstruksiyalashda foydalniladigan detallar, uzellar va mexanizmlarga qo‘yiladigan talablarni me’yorlashga asoslangan bo‘ladi. Mahsulotga qo‘yiladigan texnik talablarga rioya qilinib, o‘zaro almashuvchanlik ta’minlangansa ularni bir-biriga bog‘liq bo‘lmagan holda tayyorlash yig‘ish yoki almashtirish imkoniyati vujudga keladi. o‘zaro almashuvchanlik prinsipi asosida tayyorlangan detallar o‘zaro almashuvchan deyiladi.