5-Mavzu. Yangi O‘zbekistonda davlat va jamiyat qurilishi tizimini takomillashtirishning ustuvor yo‘nalishlari Reja

jamoatchilik nazoratini
rivojlantirish va takomillashtirish yo‘li bilan ham amalga 
oshirilishi haqidagi norma bilan to‘ldirildi.
Konstitutsiyaning 78-moddasiga yangi 21-band kiritilib, unda 
parlament nazorati
instituti nazarda tutildi. Mahalliy ijro etuvchi hokimiyat organlarining mustaqilligini 
va ayni vaqtda vakillik organi oldidagi mas’uliyatini kuchaytirish maqsadida 
Konstitutsiyaning 103-moddasi viloyat, tuman va shahar hokimining ijtimoiy-iqtisodiy 
rivojlanishning eng muhim va dolzarb masalalari yuzasidan 
hisobotlar taqdim etish
majburiyatini belgilaydigan norma bilan to‘ldirildi. Ushbu hisobotlar bo‘yicha xalq 
deputatlari Kengashlari tegishli qarorlar qabul qilishi orqali bu konstitutsiyaviy institut 
yuridik jihatdan rasmiylashtiriladi. Shuningdek, Konstitutsiyaning 117-moddasiga 
asosiy prinsiplari mustaqillik, qonuniylik, kollegiallik, oshkoralik va adolatlilikdan 
iborat bo‘lgan O‘zbekiston Respublikasi Markaziy saylov komissiyasining faoliyatini 
tashkil etishning konstitutsiyaviy asoslarini belgilaydigan tuzatishlar kiritildi. 

---

5 
Konstitutsiyaga 
kiritilgan 
tuzatishlar 
davlat 
hokimiyatining 
yanada 
demokratlashuvi, uning mustaqil tarmoqlari o‘rtasida vakolatlarning qayta 
taqsimlanishi, ular o‘rtasida o‘zaro tiyib turish va manfaatlar muvozanati tizimi 
rivojlanishi, shuningdek, saylov tizimining yanada takomillashuvining muhim omiliga 
aylanishi tabiiy. Shuningdek, Konstitutsiyaga o‘zgartirish kiritish to‘g‘risidagi Qonun 
bilan 98-modda Bosh vazir lavozimiga nomzod O‘zbekiston Respublikasi Oliy 
Majlisida uning nomzodi ko‘rib chiqilayotgan va tasdiqlanayotgan paytda Vazirlar 
Mahkamasining yaqin va uzoq istiqbolga mo‘ljallangan 
harakat dasturi
ni taqdim 
etishini nazarda tutadigan yangi qoidalar bilan to‘ldirildi. Konstitutsiyaga kiritilgan 
ushbu norma konstitutsiyaviy rivojlanishning xalqaro amaliyotiga to‘liq mos keladi. 
Hukumatning faoliyat (harakat) dasturini tahlil qilish ko‘plab demokratik davlatlar 
tajribasidan o‘rin olgan konstitutsiyaviy institut hisoblanadi. Xususan, Germaniya 
Asosiy qonuniga binoan, parlament a’zolari nafaqat hukumat rahbari va a’zolarini 
tasdiqlaydilar, balki hukumat dasturi loyihasi bo‘yicha o‘z munosabatlarini ham 
bildiradilar. 
Mamlakat davlat hokimiyati va boshqaruvi tizimida barqarorlik, izchillikni 
ta’minlash, ijro etuvchi hokimiyatning mustaqil faoliyat ko‘rsatish kafolatlarini 
kuchaytirish maqsadida amaldagi Vazirlar Mahkamasi yangi saylangan O‘zbekiston 
Respublikasi Oliy Majlisi oldida o‘z vakolatlarini zimmasidan soqit qilishi bo‘yicha 
Konstitutsiyaning 98-moddasida belgilangan normalar mamlakat Prezidentining 
qaroriga ko‘ra, hukumat ayni shu davrda, 
Vazirlar Mahkamasining yangi tarkibi 
shakllantirilgunga qadar o‘z faoliyatini davom ettirib turishi
haqidagi qoidalar bilan 
to‘ldirildi. Bu jiddiy norma bo‘lib, davlat boshqaruvida izchillik, uzviylik hamda 
davomiylikni ta’minlaydi. Konstitutsiyaga kirgan yana bir yangi normaga muvofiq, 
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti endi mamlakat ichki va tashqi siyosatini amalga 
oshirishning eng muhim masalalari bo‘yicha respublika Oliy Majlisiga 
murojaat etish 
huquqiga
ega bo‘ldi.
Ko‘pgina rivojlangan davlatlarning Kontitutsiyalarida Prezident mamlakat 
hayotining muhim masalalari bo‘yicha parlamentga murojaat qilish huquqiga ega. 
Odatda, bunday murojaat bir yilda bir marta amalga oshirilib, unda Prezident 

---

6 
davlatning ichki va tashqi siyosatining ustuvor masalalari yuzasidan asosiy vazifalarni 
bayon etadi, o‘z yondashuvi va munosabatini bildiradi. U ushbu muhim masalalarga 
deputatlar (senatorlar), siyosiy partiyalar, fuqarolik jamiyati institutlari hamda keng 
jamoatchilik e’tiborini tortadi; o‘z siyosiy yo‘lini sinovdan o‘tkazadi; davlat va jamiyat 
oldida turgan dolzarb masalalarni hal etishga davlat tuzilmalari hamda fuqarolik 
jamiyati institutlarini safarbar etadi. 
Hozirgi globallashuv va shiddatli rivojlanish sharoitida davlat boshqaruvini 
zamonaviy jamiyat ehtiyojlariga mos ravishda modernizatsiyalash o‘ta dolzarb mavzu 
sifatida kun tartibiga chiqmoqda. Harakatlar strategiyasida “Davlat boshqaruvi asoslari 
to‘g‘risida”gi qonun loyihasini ishlab chiqish va qabul qilish nazarda tutilganligi 
e’tiborga molikdir. 
Tabiiyki, davlat boshqaruvini isloh etish va modernizatsiya qilish Konstitutsiya 
va qonunlarda mustahkamlangan prinsiplar hamda talablar asosida amalga oshiriladi. 
Shu bilan birga, bu borada fuqarolarning yana bir muhim huquqiga e’tibor qaratish 
lozim. 2005 yilda Yevropa ittifoqiga tasdiqlash uchun taqdim etilgan Yevropa 
Konstitutsiyasi loyihasida inson va fuqarolarning