5-mavzu: Soliq siyosati va uning asosiy yo’nalishlari Reja: Soliq siyosati, boshqaruvi va muvofiqligi

Daromadlar uchun soliqlar
: daromad solig’i shaffof va bog’langan stavka 
tuzulishi bilan;
kam daromadli va/yoki yuqori ehtiyojga ega bo’lganlar uchun yagona 
kompleks manfaatli bo’lishi bilan;
samarali soliq stavkalari qo’llanilishi soliq to’lovchilarning o’z vaqtida 
soliqlar to’lab boorish jarayonida namoyon bo’ladi; 
egri soliqlar uchun: katta ko’lamdagi standartlashgan qo’shilgan qiymat 
solig’i (kichik miqdordagi yo’naltirilgan istisnolar iqtisodiy ) 
oborotdan soliq va qo’shimcha alkogol ichimlik va tamaki mahsulotlaridan 
emas.
Atrof muhitni ifloslantirganlik solig’i uchun: uglerod emissiyasi uchun 
o’zgarmas narxda va yo’ldagi tirbandlik uchun soliq 
-
Boylik va jamg’arma uchun soliq; 
oddiy qaytarib olinadigan jamg’armalarga 
nisbatan soliq emas va biroz qo’shimcha stimul nafaqa jamg’armasi uchun; 
Standartlashgan daromad solig’i, rejada ruxsat etilgan daromad miqdoridan 
keyin hamma turdagi daromadlarga nisbatan qo’llaniladi va shu bilan 
birgakompaniya aksiyalaridan kelgan daromadga nisbatan ko’char mulkka pastroq 
soliq stavkasi allaqachon to’langan korporatsiya solig’i da aks etishi.
-
Tadbirkorlik yoki biznes uchun soliq; normal investitisiya qaytishiga 
nisbatan soliqning yo’qligili bilan korporatsiya solig’i uchun yagona soliq stavka 
bo’lishi ; ishga bandlik bo’yicha, o’zini biznesi va kichkina kompaniya 
boshqarishga nisbtan teng munosabatda bo’lish; o’rta darajdagi qo’shilgan hissaga 
nisbatan soliqqa tortmaslik, lekin kamida biznes va qishloq xo’jalik yeridan 
foydalanganlik uchun soliq to’lash; 
2
Advanced Taxation (UK), BPP Learning Media Ltd BPP House, Aldine Place 142–144 Uxbridge Road London 
W12 8AA, 2014

---

-
Yuqorida aytib o’tilgan fikrlarning ayrimlari 4 bo’limdagilarga bilan 
o’xshash va keyinchalik 7 va 8 bo’limlarda kengroq muhokama qilinadi. 
James va Edward soliq siyosatiga nisbatan strategiya bo’yicha 10 punktli 
rejani taklif qiladi.: 
1. Soliqqa tortishning maqsadini aniqlash
-talab qilingan hamma darajadagi 
hukumatning iqtisodiy va ijtimoiy siyosatlarini amalga oshirish uchun, shu bilan 
birga turli darajadagi har xil maqsadlarninig muhimligi bilan va masadlarning hal 
qilinishi (qaramam qarshi tomonlarni muvozanati) xususiyatlari soliq siyosatida 
aks etishi lozim.
2. 
Maqsadga erishish uchun har xil metodlarni aniqlash
- masalan, soliq 
xarajtalari, soliq subsidiyalari bo’yicha (yoki soliq oid bo’lmagan metodlar orqali, 
agar ular yaxshiroq bo’lsa) 
3. 
Iqtisodiy mezonlar bo’yicha tahlil qilish
- samaradorlik, rag’batlantirish, 
shaxsiy kapital, faoliyat turi va makroiqtisodiy muhokama qilish. 
4. 
Boshqaruv chegaralarini aniqlash aniqlash
- qonuniy va amaliy jihatdan 
nimalar qilina olinishi mumkin. 
5. 
Turli xildagi risklarni aniqlash
- ko’p darajali bahlashning iqtisodiy , 
ijtimoiy va texnologik risklar mahalliy va xalqaro soliq muhitini baholashda talab 
etilishi va shu risklar o’zgarishlarga nisbatan reaksiyasini o’rganish. 
6. 
Xulq atvorni tahlil qilish
- odamlar qay darajada reaksiya qilishi va o’zini 
tutishi mumkinligini baholash kerak. Chunki ba’zi soliqlar odamlar tomonidan 
qolganlarga nisbatan tezroq qabul qilinishi mumkinva shuning uchun nisbatan 
qarshilik kam bo’lishi va ularni boshqarish osonroq bo’lishi mumkin.
7. 
Turli xil siyosatlarning o’zaro aloqadorligi
- boshqacha aytadigan bo’lsak, 
ijtimoiy va iqtisodiy siyosatlar bilan bog’langanligi. Soliqlarni ko’tarish orqali 
daromadni oshirishga bo’lgan harakat soliq stavkalarni past qilib belgilab iqtisodiy 
o’sishni qo’llab quvvatlashga bo’lgan harakt o’rtasida qarama qarshilikni keltrib 
chiqarishi mumkin. Soliq siyosati kamdan kam hollarda boshqa hukumat 
siyaosatlariga ta’sir qilmagan holda o’zgartiriladi ya’ni bir o’zgarish boshqa 
o’zgarishga sabab bo’ladi.
8.