5-mavzu. Ota-ona hamda voyaga yetmagan bolalarning shaxsiy nomulkiy huquq va majburiyatlari. Reja

# BILASIZMI

Ota-onalar bilan bolalar o’rtasida umumiy mulk hosil qilinganda ularning oiladagi o’zaro mulkiy munosabatlari fuqarolik qonun normalari bilan tartibga solinadi.
Bundan tashqari, 16 yoshga to’lgan voyaga yetmagan bolalar mehnat shartnomasi bo’yicha ishlab yoki ota-onasi, farzandlikka oluvchilar yoxud homiysining roziligida tadbirkorlik faoliyati bilan shug’ullanib xususiy mulk orttirishlari mumkin. Shu sababdan ota-onalar, agar 14 yoshgacha bo’lgan voyaga yetmagan bolalarning xususiy mulkiga egalik qilish va uni tasarruv etishga haqli bo’lsalar, 14 yoshdan 18 yoshgacha bo’lgan o’smirlarning xususiy mulklariga egalik qilish yoki uni tasarruf qilishda qonuniy vakil sifatida ularga berilgan huquq doirasidagina harakat qiladilar. Voyaga yetmagan bolalarning nomiga ota-onalari tomonidan jamg’arma banklarida qo’yilgan omonatlar ham bolalarning xususiy mulki hisoblanadi.
Voyaga yetmagan bolalarning kundalik ehtiyojlarini qondirishga xizmat qiladigan shaxsiy foydalanishdagi buyumlari, kiyim-bosh, poyabzal, ishlab chiqarish quroli va aslahalari, o’quv anjomlari va boshqalar ularning xususiy mulki hisoblanadi.



Ota-ona, farzandlikka oluvchilar, vasiylar va homiylar voyaga yetmagan bolalarning xususiy mulkini fuqarolik qonun hujjatlarida belgilangan tartibda boshqaradilar va tasarruf etadilar. (OKning 94-moddasi).

Ota-onalar (ular orrnini bosuvchi shaxslar) vasiylik va homiylik organlaridan ruxsat olmasdan turib, shaxsan bolalarga tegishli bo’lgan mol-mulklarni tasarruf qilish, ularni sotish, almashtirish, hadya qilish, ijaraga yoki tekin foydalanishga berish, garovga qo’yish bo’yicha bitimlar tuzish huquqiga, shuningdek, bolaga tegishli mol-mulkni yoki muayyan huquqni qabul qilishdan bosh tortish, uning mulki miqdorini turli yo’llar bilan kamaytirish va shunga o’xshash harakatlarni bajarish huquqiga ega emaslar. Vasiylik va homiylik organlarining ruxsatisiz bolaga tegishli bo’lgan mol-mulkni bo’lish yoki undan ulushlar ajratishiga ham yo’l qo’yilmaydi.

Voyaga yetmagan bolalar bilan ularning ota-onalari yoki ularning biri o’rtasida vujudga kelgan mulkiy nizolar umumiy tartibda, fuqarolik huquqiy nizolarni hal qilish uchun belgilangan qoidalar asosida amal qiladi. Voyaga yetmagan bolalar 16 yoshga to’lgandan so’ng, mustaqil ravishda sudga murojaat qilish huquqiga egadirlar.