5-Mavzu. Marketing tizimida narx siyosati reja

---

5-Mavzu. MARKETING TIZIMIDA NARX SIYOSATI 
Reja: 
1. Marketing tizimida narx tushunchasi va narxning shakllanishi 
2. Narx shakllanish uslublarini tanlash 
3. Narx strategiyalar 
Tayanch so’zlar:
 
Narx, narxlashtirish siyosati, shartnomalarni tuzish siyosati, 
korxonaning narx siyosati, bozor talablarini hisobga olish, sof raqobatchilik bozori, 
oligopolistik bozor, xarajatlarni aniqlash, narxlarning «Sehrli uchburchagi», 
talabga yo‟naltirilganlik, raqobatchilarga yo‟naltirilganlik, natijaviy narxni 
aniqlash, narxlarning vertikal differentsiatsiyasi, narx chiziqlari, bonus 
chegirmalari, funktsional chegirmalar, demping narxlar, geografik narxlashtirish
1.Marketing tizimida narx tushunchasi va narxning shakllanishi 
Har bir tovar o„z narxiga ega, ammo hamma firmalar ham o„z tovarini 
sotmoqchi bo„lgan narxni mustaqil belgilashga qodir bo„lavermaydi. Agar tovarlar 
differensiyalanmagan bo„lib, raqo-batchilari‟soni ko„p bo„lsa, firma bozorda 
salohiyatga ega boi-maydi va bozor belgilagan narxni qabul qilishga majbur 
bo„ladi. Agar firma strategik marketingni rivojlantirib, shu tufayli bozorda ma‟lum 
bir salohiyatga erishgan bo„lsa, narxni belgilash tanlan-gan strategiyaning 
muvaffaqiyati uchun hal qiluvchi ahamiyatga ega boiadi. Yaqin paytlargacha ham 
narx to„g„risidagi qarorlar faqat moliyaviy yondashuv doirasida qabul qilinib 
kelinar edi, ya‟ni narxlar, asosan, xarajatlar va rentabellik nuqtayi nazaridan 
belgilanar edi. Iqtisodiy turbulentligi inqirozli yillarning ahvolini o„zgartirib 
yubordi: yuqori inflyatsiya, xomashyo narxlarining o„sishi, foiz stavkalarining 
o„sishi, narxlarning nazorat qilinishi, raqobatning kuchayishi, xarid qobiliyatining 
pasayishi, konsyu-merizm - bu omillarning barchasi narx shakllanishining strategik 
rolini kuchaytirib yubordi. Narx belgilashning marketingdagi ahamiyatini 
qayd etib o„tgan holda, xarajatlar, raqobat va talab-dan kelib chiqadigan narx 
strategiyalarini izchillik bilan tahlil qilib chiqamiz. 
Firma miqyosida narx ikki xil rol o„ynaydi: bir tomondan, u reklamaga 
o„xshab talabni rag„batlantirish vositasi bo„lsa, shu bilan birga, ayni paytda, u 
uzoq muddatli rentabellikning asosiy omili hamdir. Shuning uchun narx 
strategiyasini tanlashda xarajatlar va rentabellik bilan bog„liq ichki cheklashlarni 
ham, bo-zorning xarid qobiliyati va raqobatchi tovarlarning narxlari bilan bog„liq 
tashqi cheklashlarni ham hisobga olish lozim. Undan tashqari, narxlarga oid 
qarorlar tovarni pozitsiyalashga oid qarorlar bilan va sotish strategiyasi bilan 
muvofiqlashtirilgan bo„lishi , kerak.