5-mavzu. Markaziy osiyo xalqlari dinlari

5-MAVZU. MARKAZIY OSIYO XALQLARI DINLARI(BUDDIZM VA XRISTIANLIK)

Reja:

1. 
   Budda haqidagi afsona.Buddizm ta’limoti.
   
2. 
   Dastlabki buddist missionerlarining Markaziy Osiyoga kirib kelishi. Mintaqada buddizmning mahalliy markazlari.
   
3. 
   Markaziy Osiyodagi birinchi xristian missionerlari. Sharqda xristianlikning tarqalishiga qo‘l kelgan omillar
   
4. 
   O‘zbekiston hududida xristianlik;
   
5. 
   Mintaqada nestorianlik.
   

Budda haqidagi afsona. Bir afsonada ta’kidlanishicha, buddizmning paydo bo‘lishi dunyoga «Nurlangan Budda» nomi bilan mashhur Siddxartxa Gautama Shakyamuni hayoti bilan bog‘liq. Shakya qabilasidan bo‘lgan knyaz o‘g‘li Gautama mil. av. VI asrda dunyoga keldi. Donolar tomonidan uning kelajagi g‘ayrioddiy bo‘lishi haqida bashorat qilingan edi. U to‘kin-sochinlikda o‘sib, faqat hayot quvonchlarinigina bilar edi. Gautama qiyinchiliksiz katta bo‘ldi, balog‘at yoshiga yetib, uylandi, o‘g‘illik bo‘ldi. Uning baxtiga hech narsa xavf solmasdi. Bir kun saroydan tashqariga chiqqan yosh shaxzoda hamma badani yara chaqalar bilan belangan kasal insonni, undan keyin qarilik g‘am tashvishini yelkasiga ortgan cholni uchratdi, so‘ng dafn marosimini va nihoyat chuqur o‘y-xayolga botgan darveshni ko‘rdi. Bu to‘rt uchrashuv kamchilik ko‘rmay o‘sgan shaxzodaning dunyoqarashini butunlay o‘zgartirib yubordi. Shaxzoda hayotda baxtsizlik, kasallik, o‘lim borligini va dunyoda mashaqqatlar hukmron ekanini bildi. Gautama o‘z ota uyidan g‘am-g‘ussaga to‘la holda chiqib ketdi. Sochini oldirib, dag‘al kiyimlarni ustiga kiydi, yoshligida o‘tgan beg‘am, betashvish hayotidagi gunohlarini yuvish va buyuk haqiqatni anglash maqsadida o‘zini mashaqqat va riyozatga solib, dunyoni keza boshladi. Shunday qilib 7 yil o‘tib ketdi. Kunlardan birida Gautama odatiga ko‘ra Bodxi (ong) daraxti tagida o‘tirib chuqur fikr yuritar ekan, birdan “ongi ochildi” – hayot g‘ildiragining siri va ichki sabablarini tushunib yetdi, to‘rt muqaddas haqiqatni angladi: dunyoni g‘am-qayg‘u boshqaradi; uning sababchisi xohish va istaklarga to‘la hayotning o‘zidir; g‘am-qayg‘ulardan nirvanaga chuqur berilish bilangina qutulish mumkin; haqiqatni tushunib yetgan kishini kulfatlardan qutulib, nirvanaga erishishga olib boradigan yo‘l, uslub mavjud. Gautama ushbu to‘rt muqaddas haqiqatni anglab, Nurlangan Buddaga aylandi.