5-mavzu. Keramik materiallar ishlab chiqarish texnalogiyasi Ma’ruza rejasi

Ichki devorlarga qoplanadigan plitkalar mayolika va fayans turlariga bo‘linadi. Fayans plitkalari kaolin, dala shpati va kvars qumi aralashmasi, mayolika esa qizil gillardan press avtomatlarda yarim quruq presslash usullarida tayyorlanadi. Plitkalar sirlangan va sirlanmagan, gulli va gulsiz, relyef-ornamentli, shaffof, yaltiroq va yaltiramaydigan, bir xil rangli va turli rangli bo‘lishi mumkin. Plitkalar shakli ya ishlatish joyiga qarab kvadrat, to‘g‘ri to‘rtburchak, fason shaklli bo‘ladi. Ichki bezak plitkalari 150×150, 150×100, 150×75 va qalinligi 4–6 mm va boshqa o‘lchamlarda ishlab chiqariladi (3.4-rasm). Ichki devor plitkalarining suv shimuvchanligi 16%gacha, egilishdagi mustahkamlik chegarasi 12 MPa bo‘lishi, 125±5°C dan 15–20°C gacha harorat o‘zgarishida darzlar hosil bo‘lmasligi kerak. Gilam nusxa-koshinkor plitkalar quyma usulda tayyorlanadi. Ular 20 tur o‘lchamlarda ishlab chiqariladi: chekkalari 25, 35, 50, 75, 100 va 125 mm kvadrat, 25×100 mm to‘rtburchak shaklida va boshqa o‘lchamlarda bo‘ladi. Plitkalarning qalinligi 2,5 mm, tashqi yuzasi turli rangli va fakturali bo‘ladi. Ichki devorlarning bezak plitalari turar joy, jamoat va sanoat binolarining sanitariya-gigiyena xonalarini bezashda, konstruksiyalarni namdan va vaqtincha alangadan saqlash maqsadida qoplanadi.
Polbop keramik plitkalar qiyin eriydigan va erimaydigan gil va qo‘shimchalar asosidagi xom ashyo pishirib olinadi. Polbop plitkalar suv o‘tkazmaydigan, kislota va ishqor eritmalari, yog‘ va shirin moddalar eritmalariga chidamli, yedirilishga bardoshli bo‘lishi kerak. Suv shimuvchanligi 4% oshmasligi shart. Plitkalar kvadrat, to‘g‘ri to‘rtburchak, besh, olti, sakkiz qirrali, turli o‘lchamlarda ishlab chiqariladi. Plitkalar yuzasi silliq, relyefli, bir va bir necha rangli, yaltiroq va yaltiramaydigan, rasmli va rasmsiz boiadi. Hozirgi kunda yirik o‘lchamli plitkalar (200×200×11 mm va yuqori) bino pollarini bezashda ishlatilmoqda. Pollarni qoplash uchun tomonlari 23 va 48 mm bo‘lgan qalinligi 6 va 8 mm kvadrat va to‘g‘ri burchakli mozaikali plitkalar ishlatiladi. Plitkalar oq va rangli, suv shimuvchanligi 4% gacha bo‘ladi.